Olej z poziomki remedium na choroby cywilizacyjne

Olej z poziomki remedium na choroby cywilizacyjne

Właściwości lecznicze olejów znane są już od lat to prawdziwe bogactwo witamin i składników odżywczych. W tradycyjnej kulturze olejarstwo aż po XX w. należało obok młynarstwa do najbardziej rozpowszechnionych przemysłów rolno-spożywczych. Wyrób olejów na ziemiach polskich był praktykowany już na początku pierwszego tysiąclecia naszej ery, ale tak naprawdę swój renesans oleje przeżywają od kilku lat. Do wyboru mamy najróżniejsze oleje tłoczone z nasion, warzyw, owoców. Teraz dołącza do nich olej pozyskiwany z jednego z najbardziej znanych i lubianych owoców leśnych – poziomki.
Z dr Magadaleną Grajzer z Katedry i Zakładu Bromatologii i Dietetyki Wydziału Farmaceutycznego rozmawiamy o badaniach nad bioaktywnością oleju z poziomki (Fragaria vesca L.) tłoczonego na zimno i ekstrahowanego nadkrytycznym dwutlenkiem węgla, które prowadzi w ramach grantu Subwencja 2022.
Monika Szymańska-Antosiak

Znamy oleje tłoczone z najróżniejszych warzyw i owoców, ale olej z poziomki to raczej nowość. Skąd pomysł na właśnie takie badania?

M.G. W odpowiedzi na rosnące w ostatnich latach zainteresowanie naturalnie występującymi w żywności kombinacjami składników bioaktywnych, narodziła się idea badania olejów roślinnych pochodzących z niekonwencjonalnych źródeł olejarskich. Oleje roślinne to głównie nienasycone kwasy tłuszczowe, ale ponadto wśród substancji lipidowych różnych olejów występują różne zawartości i proporcje tokochromanoli, związki sterolowe, związki fenolowe i niektóre inne substancje lipidowe charakterystyczne dla danego gatunku surowca. Nasiona roślin, które dostarczają owoców jadalnych okazują się często niezwykle bogate w cenne związki, jednak skład olejów z takich surowców, a także działania biologiczne nie zostały dotychczas dobrze zbadane.

Jak długo zajmuje się Pani badaniem właściwości olejów roślinnych i jak bada się oleje?

 
M.G. Prowadzone przeze mnie od około 10 lat badania dotyczą składu i stabilności oksydatywnej olejów roślinnych bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA). Obok rutynowego oznaczania składu kwasów tłuszczowych, zajmuje się przede wszystkim identyfikacją i oznaczaniem składu frakcji lipidowych oraz polarnych pozyskiwanych z olejów. Uzyskane wyniki składu i zawartości składników bioaktywnych konfrontuje z badaniami stabilności oksydatywnej, które przeprowadzam oznaczając elementarne parametry stabilności takie jak: liczba kwasowa, nadtlenkowa oraz oznaczając parametry przyspieszonego utleniania wyznaczone metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej (DSC).
W ostatnim czasie analizuję wraz z dr Benitą Wiatrak z Katedry i Zakładu Farmakologii działanie biologiczne olejów oraz ich frakcji w układach in vitro.

Wróćmy jednak do badań nad bioaktywnością oleju z poziomki. Czego dokładnie dotyczy ten projekt i jakie ma znaczenie dla rozwoju tej dziedziny nauki?

M.G. W ramach Subwencji 2022 otrzymałam środki na zrealizowanie projektu pod tytułem: „Bioaktywność oleju z poziomki (Fragaria vesca L.) tłoczonego na zimno i ekstrahowanego nadkrytycznym dwutlenkiem węgla”. Z wstępnych badań wykonanych w ramach projektu NCN Miniatura, olej z poziomek ekstrahowanych nadkrytycznie okazał się cennym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o niskim stosunku kwasów z rodzin n-6 do n-3, a zawartość kwasu α-linolenowego w tym oleju wynosiła 41%. Oprócz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych olej ten jest bogatym źródłem tokoferoli, karotenoidów i steroli. Kolejnym ważnym krokiem w poznaniu wartości terapeutycznej oleju z poziomki jest zbadania aktywności biologicznej wykorzystując badania na liniach komórkowych. Oceniając cytotoksyczność, działania przeciwzapalne i biodostępności komórkową olejów można wstępnie ocenić jego terapeutyczne działania w profilaktyce chorób zwłaszcza cywilizacyjnych. Istotny wpływ na skład olejów roślinnych ma metoda wydobywania tłuszczu z surowca. Dlatego też istotą projektu jest zbadania składu oleju z poziomek tłoczonego na zimno i porównanie jego składu a także bioaktywności do oleju z poziomek ekstrahowanego nadkrytycznie.
Proponowane działanie naukowe powinno przyczynić się do pozyskania wiedzy na temat składu i zawartości wszystkich składników bioaktywnych w oleju z poziomki tłoczonego na zimno i porównanie jego bioaktywności do odpowiednika ekstrahowanego nadkrytycznym dwutlenkiem węgla.

Jakiej ilości owoców poziomki potrzeba do wyekstrahowania konkretniejszej ilości oleju?

Z 10 kilogramów poziomek otrzymujemy około 1 kilogram oleju.

Polska Platforma Medyczna