100 transplantacji serca w dwa lata

Pierwsza transplantacja serca w Instytucie Chorób Serca we Wrocławiu miała miejsce 25 lutego 2021 r., a setna - 18 maja br. Nikomu przedtem w Polsce nie udało się w tak krótkim czasie wykonać tylu tak trudnych zabiegów. Wrocławski ośrodek transplantacyjny tworzony był od podstaw, a dziś jest w krajowej czołówce. 

Jak powiedział podczas konferencji podsumowującej dzialalność wrocławskiego ośrodka transplantacyjnego rektor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i szef Instytutu Chorób Serca prof. Piotr Ponikowski, jest to sukces całej grupy entuzjastów, ludzi z misją, a także empatią wobec pacjentów.

– Kiedy cztery lata temu tworzyliśmy w strukturach Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu ośrodek chorób serca, mieliśmy marzenie, by kompleksowo leczyć chorych – wspominał prof. Piotr Ponikowski. – Nie sądziliśmy, że to marzenie spełni się w tak krótkim czasie. Tworzenie zespołu przeszczepowego we Wrocławiu zaczęło się od przyjścia do nas legendy polskiej kardiochirurgii, dra Romana Przybylskiego wraz z inną legendą, prof. Michałem Zakliczyńskim. Przekroczenie liczby stu transplantacji jest sukcesem całej grupy ludzi z pasją. Instytut Chorób Serca to dziś zespół 250 osób. Pracuje u nas 80 lekarzy, w tym 16 profesorów. To tysiące chorych i dziesiątki tysięcy skomplikowanych procedur. Warto mieć marzenia.

Przewodniczący Krajowej Rady Transplantacyjnej prof. Roman Danielewicz, gratulując zespołom prowadzonym przez prof. Michała Zakliczyńskiego i dra Romana Przybylskiego, ocenił:

– Przeszczepienie stu serc w ciągu dwóch lat w jednym ośrodku jest wydarzeniem bez precedensu w Polsce. Wrocławski ośrodek transplantacyjny stał się drugim w kraju pod względem liczby przeszczepień serc.

Kierownik Kliniki Transplantacji Serca i Mechanicznego Wspomagania Krążenia USK prof. Michał Zakliczyński podkreślił, że za sukcesem ośrodka stoi bardzo dobra organizacja i praca całego zespołu, który niejednokrotnie musiał przecierać nowe szlaki. Olbrzymie znaczenie miała m.in. koordynacja transportu narządów i pomoc w tym służb lotniczych policji, wojska, LPR oraz TOPR. Do Wrocławia trafiały bowiem serca pobrane od zmarłych pacjentów z całej Polski, nawet z odległych Suwałk, a czas transportu nie może przekroczyć dwóch godzin. 

– Byłoby fantastycznie, gdyby większość pobrań serc miała miejsce na terenie województwa dolnośląskiego – powiedział prof. Michał Zakliczyński. – W praktyce było to zaledwie 18 serc, a w większości przypadków wymagany był transport i to był najczęściej transport lotniczy. Mając tak wiele przypadków pacjentów pilnych i chcąc funkcjonować na wysokim poziomie, praktycznie musieliśmy akceptować transport ze wszystkich stron.

W 2022 r. w Instytucie Chorób Serca przeszczepiono 44 serca – najwięcej w całej Polsce u osób dorosłych. Do 9 czerwca br. we wrocławskim ośrodku przeprowadzono transplantacje serca u 82 mężczyzn i 19 kobiet. Średnia wieku pacjentów to 53,5 lat – najmłodsi pacjenci mieli po 19 lat, najstarszy 73 lata. 36 pacjentów w chwili transplantacji przekroczyło 60 rok życia, a trzech chorych miało ponad 70 lat. Zaledwie 19 pacjentów przeszczepiono w trybie planowym, pozostałych 81 chorych zgłoszono do zabiegu w trybie pilnym. Wśród stu wykonanych transplantacji są cztery retransplantacje serca i dwukrotnie jednoczesne transplantacje serca i nerki.
75 proc. transplantacji serca wykonał w IChS dr Roman Przybylski, kardiochirurg o wszechstronnym i imponującym dorobku, który ma za sobą ponad 400 takich zabiegów. Jak zawsze podkreśla on współpracę z całym zespołem. 

– Tutaj we Wrocławiu wszyscy mają pasję i to jest tajemnica sukcesu. Nic nie robimy na pół gwizdka. Moim mistrzem i nauczycielem był prof. Zbigniew Religa. Kiedy żegnaliśmy go na cmentarzu padło takie zdanie, że trzeba samemu płonąć, żeby innych zapalać do jakiegoś pomysłu. I od czasu pierwszej transplantacji w Zabrzu pozostało to we mnie. To wielki zaszczyt dla mnie, że pracuję teraz w ośrodku, który ma zgodę na wykonywanie tych zabiegów, wykonuje je i to w sposób taki, który stawia nas na drugim miejscu w Polsce.

Dr Przybylski sam jest we wrocławskim ośrodku mistrzem dla młodych kardiochirurgów. Już dwóch wyszkolonych przez niego lekarzy samodzielnie wykonuje transplantacje. 

 – To nie jest tylko wykonywana praca, to jest dotykanie misterium życia – powiedział wojewoda dolnośląski Jarosław Obremski, dzieląc się swoimi przemyśleniami na temat transplantacji serca. 

***

Apel o świadome dawstwo i konkurs na pomnik dawcy 

Według danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji "Poltransplant", na nowe serce każdego roku oczekuje w naszym kraju ponad 400 osób, ale tylko 20 proc. chorych dostanie szansę na nowe życie. Na koniec 2022 r. na krajowej liście oczekujących na transplantację serca było 411 pacjentów.

Zwiększeniu liczby pobieranych i przeszczepianych komórek, tkanek i narządów ma służyć przyjęty przez Radę Ministrów 9 maja 2023 r. Narodowy Program Transplantacyjny na lata 2023-2032. Jego istotnym założeniem jest podniesienie społecznej świadomości na temat znaczenia transplantologii, jako metody leczenia przy jednoczesnym uwzględnieniu akcji edukacyjnych dotyczących obowiązujących w Polsce rozwiązań prawnych dotyczących dawstwa. W Polsce, jak w większości krajów, obowiązuje bowiem model domniemanej zgody dla pobrania narządów. Zakłada on, że jeżeli osoba zmarła nie wyraziła sprzeciwu dotyczącego pobrania jej narządów po śmierci, uznaje się, że zgadza się na wystąpienie takiej ewentualności. Praktyka wskazuje jednak, że bardzo często lekarze pytają o zgodę na pobranie narządów rodzinę zmarłego. 
Dlatego ogromny szacunek i uznanie należy się rodzinom dawców narządów, które podjęły tę heroiczną decyzję, aby z ich ogromnej tragedii wynikła szansa na nowe życie czasem nawet dla kilku pacjentów. Należy bowiem podkreślić, że pobierane narządy to często wiele organów jednocześnie, włączając w to serce, wątrobę, nerki oraz trzustkę. Stąd na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu i Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu narodził się pomysł stworzenia Pomnika Dawcy, który ma symbolizować i uhonorować wszystkich tych, którzy dali szansę na nowe życia zupełnie nieznanym sobie osobom, pozwalając na pobranie organów po swojej śmierci. Szczegóły konkursu zostaną wkrótce ogłoszone. 

Transmisja z konferencji >>

Fot. Tomasz Modrzejewski, Tomasz Walów/UMW