Pierwszy krok ku otwartej nauce

- Musimy rozpocząć dyskusję środowiska naukowego o otwartości publikacji i baz danych – podkreślał prof. Ponikowski podczas II edycji seminarium Otwieranie nauki – praktyka i perspektywy, które zorganizowano na naszej uczelni.

II seminarium z cyklu Otwieranie nauki – praktyka i perspektywy odbyło się pod hasłem pt. „Otwieranie danych i zarządzanie informacją naukową drogą do doskonałości naukowej” 6 i 7 listopada 2017 roku. Jego adresatami byli bibliotekarze oraz specjaliści informacji naukowej, a sednem poszerzenie ich wiedzy na temat złożonego zagadnienia, którym jest otwarta nauka. Wybór naszej uczelni jako miejsca organizacji tego wydarzenia to poniekąd zobowiązanie do rozpoczęcia prac nad stworzeniem własnych regulacji w tym kierunku – Jak dotąd nie sformułowaliśmy klarownego stanowiska w tej sprawie, ale jest to konieczne – mówił prof. Ponikowski. – Potrzebujemy zmiany spojrzenia na naukę i jej otwartość oraz odpowiedzi na pytanie, czy artykuły naukowe i bazy danych powinny być łatwiej dostępne – dodał.



Stanowisko Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w kontekście otwartej nauki (OA) zaprezentował Piotr Kępski z resortowego Departamentu Innowacji i Rozwoju. Odnoszą się one do publikacji finansowanych ze środków, publicznych, które w myśl idei Open Access powinny być dostępne bez barier finansowych, technicznych i prawnych. Chodzi więc nie tylko o to, żeby artykuły trafiły np. do sieci, ale także by można było je przeczytać bez logowania. - Ruch Open Access jest ruchem oddolnym, zainicjowanym przez samych naukowców. Wychodzą oni z założenia, że skoro podatnicy finansują ich badania, powinni oni mieć dostęp do ich wyników – tłumaczył Piotr Kępski. – Otwarty dostęp do artykułów nie oznacza zanegowania praw autorskich, dlatego optymalnie byłoby, gdyby były one udostępniane na otwartych licencjach – dodał.



Ideę OA popiera Komisja Europejska, która zaleca otwarty dostęp do artykułów naukowych, umożliwienie ponownego wykorzystania wyników badań oraz poszanowanie praw autorskich. – Nie ma odwrotu od otwartego dostępu i otwartej nauki, która już teraz jest wymogiem programu Horizon 2020 i coraz częściej stanowi warunek publikacji w prestiżowych czasopismach – mówił przedstawiciel resortu nauki.  



To, na jakim etapie znajduje się adaptacja idei otwartej nauki w polskich jednostkach naukowych pokazują wyniki ankiety przeprowadzonej przez resort wśród przedstawicieli niemal 170 z nich. Politykę w tym zakresie posiada jedynie 20 proc. ankietowanych jednostek, ale nieco ponad połowa planuje ją wprowadzić w przeciągu najbliższych 12 miesięcy. Z ogółu wszystkich publikacji jedynie 18 proc. jest udostępniana na zasadach Open Access. Główne bariery, które to uniemożliwiają, to brak wiedzy i związana z nią nieufność wobec udostępniania wyników badań.

- Zdaję sobie sprawę, że otwarta nauka to trudna kwestia, ale kropla drąży skałę. Pierwszym krokiem w tym procesie jest przyjęcie przepisów regulujących OA - zakończył Piotr Kępski.

Galeria zdjęć z wydarzenia - fot. Adam Zadrzywilski