Pierwsza w Polsce grupa JBI

20 października obchodzony jest Światowy Dzień Ochrony Zdrowia Opartej na Dowodach (ang. World Evidence-Based Healthcare Day). Ta ogólnoświatowa inicjatywa ma na celu podniesienie świadomości o potrzebie solidnych dowodów naukowych, wspomagających podejmowanie decyzji, praktykę oraz politykę w zakresie opieki zdrowotnej, aby poprawić jej rezultaty. Jest to okazja do wzięcia udziału w debacie na temat globalnych trendów i wyzwań, a także do docenienia organizacji, które przyczyniają się do poprawy jakości i efektywności ochrony zdrowia na świecie.

Jedną z wiodących na świecie organizacji promujących i wspierających decyzje oparte na dowodach w celu poprawy zdrowia i jakości świadczenia usług zdrowotnych jest JBI. Na Uniwersytecie Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu działa pierwsza w Polsce grupa afiliowana JBI – Evidence-Based Healthcare in Wroclaw (EBHC-W): A JBI Affiliated Group. Jej inicjatorem oraz przewodniczącą jest dr hab. Aleksandra Królikowska, prof. UMW z Samodzielnej Pracowni Badań Naukowych w Fizjoterapii na Wydziale Fizjoterapii, która jest również pełnomocnikiem rektora ds. Evidence-Based Healthcare in Wroclaw.

- Powstanie tej grupy stanowi krok milowy dla ochrony zdrowia opartej na dowodach nie tylko w naszym mieście i regionie, ale również w całym kraju – mówi dr hab. Aleksandra Królikowska, prof. UMW. – Przygotowanie i przystąpienie UMW do globalnej organizacji JBI, promującej i wspierającej decyzje oparte na dowodach w celu poprawy zdrowia ludzi i świadczenia usług zdrowotnych, stanowi jedno z zadań Strategii UMW w Świetle Doskonałości Naukowej 2024-2026.

Głównym zadaniem pełnomocnika rektora ds. Evidence-Based Healthcare in Wroclaw jest podejmowanie działań w zakresie rozwoju, wspierania i promowania w UMW ochrony zdrowia opartej na dowodach naukowych. Pierwszym krokiem w tym kierunku było przygotowanie wniosku o utworzenie EBHC-W: A JBI Affiliated Group, który został pozytywnie rozpatrzony i tym samym UMW dołączył do sieci jednostek JBI. Kolejnym ważnym działaniem było przetłumaczenie Modelu JBI Ochrony Zdrowia Opartej na Dowodach na język polski.

Co to jest JBI?

JBI, wcześniej znane jako Joanna Briggs Institute, to globalna organizacja promująca i wspierająca decyzje oparte na dowodach, które poprawiają zdrowie i jakość świadczenia usług zdrowotnych. Misją JBI jest promowanie oraz wspieranie ochrony zdrowia opartej na dowodach (naukowych).

JBI zostało założone w 1996 r. przez profesora Alana Pearson’a jako instytut badawczy, z siedzibą w Royal Adelaide Hospital w Australii Południowej, dzięki grantowi Royal Adelaide Hospital Research Foundation. JBI opiera się na przekonaniu, że dostarczenie odpowiednich informacji osobom decydującym o polityce zdrowotnej i świadczącym opiekę zdrowotną ma fundamentalne znaczenie dla poprawy świadczenia opieki zdrowotnej i wyników leczenia.

Podstawę działalności JBI stanowi JBI Collaboration (JBIC), czyli sieć współpracujących ze sobą jednostek, napędzająca działania na rzecz promowania i wspierania wykorzystania najlepszych dostępnych dowodów w podejmowaniu decyzji w miejscach sprawowania opieki nad pacjentem. Celem jednostek, wchodzących w skład JBIC jest zapewnienie, że proces implementowania najlepszych dowodów w praktykę jest prowadzony kontekstowo i przez osoby i grupy, które rozumieją specyfikę swojego środowiska opieki zdrowotnej oraz siły, które działają zarówno na ich korzyść, jak i przeciwko nim.

W skład JBIC wchodzą tzw. grupy afiliowane, które z czasem mogą starać się o statut centrum doskonałości. Obecnie w JBIC skupionych jest 85 jednostek, tzn. grup lub centrów doskonałości, w ponad 40 krajach na całym świecie. JBIC to największa globalna sieć współpracy mająca na celu integrację opieki zdrowotnej opartej na dowodach w ramach modelu opartego na teorii, który łączy jednostki akademickie ze szpitalami i systemami ochrony zdrowia.

Cele

Celem EBHC-W: A JBI Affiliated Group jest rozwój, wspieranie i promowanie w UMW ochrony zdrowia opartej na dowodach naukowych.

- Będziemy skupiać się na syntezie, transferze oraz implementacji dowodów w celu poprawy opieki nad pacjentami i wyników ich leczenia w różnych dziedzinach związanych z ochroną zdrowia – wyjaśnia dr hab. Aleksandra Królikowska, prof. UMW. – W ciągu najbliższych trzech lat członkowie EBHC-W: A JBI Affiliated Group będą się szkolić w zakresie przygotowania przeglądów systematycznych oraz wezmą udział w szkoleniach dedykowanych implementowaniu dowodów w praktykę według metodyki JBI. Zespół będzie się skupiał przede wszystkim na syntezie dostępnych dowodów oraz implementowaniu najlepszych dowodów w praktykę, rozpoczynając od Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego. Uniwersytecki Szpital Kliniczny jest jednym z największych i najnowocześniejszych ośrodków medycznych w Polsce, co czyni go idealnym miejscem do wdrażania innowacyjnych rozwiązań opartych na najnowszych dowodach naukowych. Współpraca EBHC-W: A JBI Affiliated Group z Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym będzie doskonałym przykładem budowania mostów czy też wypełniania luk pomiędzy światem nauki, a rzeczywistą opieką nad pacjentem.

W przyszłości EBHC-W: A JBI Affiliated Group planuje również prowadzenie wspólnych projektów implementacyjnych w wielu ośrodkach, w tym oczywiście zagranicznych. W planach jest również włączenie do grona interesariuszy EBHC-W: A JBI Affiliated Group towarzystw naukowych. Obecnie rozwijana jest współpraca z European Society for Sports Traumatology, Knee Surgery and Arthroscopy (ESSKA).

-  Najmocniejszą stroną powołanego zespołu jest jego różnorodność – dodaje przewodnicząca. – Sprzyja ona innowacyjnej interprofesjonalnej współpracy, co pozwoli w przyszłości skuteczniej odnosić się do złożonych wyzwań w opiece zdrowotnej. W zespole znajdują się specjaliści różnych dziedzin, takich jak: fizjoterapia, kardiologia, psychiatria, psychologia, ortopedia, zdrowie publiczne, diagnostyka laboratoryjna oraz analityka danych. Ta różnorodność wynika również z potrzeby multidyscyplinarnego podejścia do praktyki opartej na dowodach. Obecne praktyki opieki zdrowotnej często działają w sposób silosowy, co prowadzi do fragmentacji opieki, która może niekorzystnie wpływać na wyniki leczenia pacjentów. Co ważne, w zespole znajdują się osoby o różnym poziomie doświadczenia zawodowego oraz naukowego. Wszyscy członkowie zespołu są ponadto nauczycielami akademickimi.

Korzyści dla studentów UMW

Niewątpliwą korzyścią dla studentów UMW będzie zwiększanie ich wiedzy na temat Modelu Opieki Zdrowotnej Opartej na Dowodach JBI, szczególnie w zakresie syntezy i wdrażania dowodów, poprzez wprowadzanie treści do nauczanych przedmiotów, propozycję przedmiotu fakultatywnego czy organizowanie okazjonalnych wykładów.

W ubiegłym roku w Szkole Doktorskiej odbył się wykład dr Roberta Prilla, przewodniczącego Evidence Based Practice in Brandenburg: A JBI Affiliated Group na temat syntezy dowodów w ochronie zdrowia. Wykład spotkał się z uznaniem doktorantów, co podkreśla potrzebę podejmowania tego typu inicjatyw.

Model JBI Ochrony Zdrowia Opartej na Dowodach

Podejście JBI do ochrony zdrowia opartej na dowodach jest unikalne i ma swoje odzwierciedlenie w tzw. Modelu JBI Ochrony Zdrowia Opartej na Dowodach.

Przetłumaczenie Modelu JBI Ochrony Zdrowia Opartej na Dowodach na język polski jest było bardzo ważne, chociażby pod kątem rozpowszechniania wiedzy o ochronie zdrowia opartej na dowodach wśród polskojęzycznych specjalistów. Ponadto, używanie lokalnego języka w edukacji związanej z ochroną opartą na dowodach może zwiększyć zaangażowanie pracowników ochrony zdrowia, ułatwiając im uczestnictwo w inicjatywach związanych z poprawą jakości opieki. Przetłumaczenie Modelu na język polski pomoże w promowaniu globalnych standardów opieki zdrowotnej opartej na dowodach w Polsce, co będzie prowadziło do poprawy jakości i skuteczności świadczeń zdrowotnych.

- Przetłumaczenie Modelu było dla nas niezwykle istotne również z punktu widzenia poszerzania wiedzy studentów odnośnie ochrony zdrowia opartej na dowodach – tłumaczy dr hab. Aleksandra Królikowska, prof. UMW. – Studenci będą mieli możliwość uczenia się skomplikowanych koncepcji i zasad w języku polskim, co ułatwi zrozumienie materiału i przyspieszy przyswajanie wiedzy. Jest to szczególnie ważne w początkowych etapach edukacji, kiedy znajomość specjalistycznej terminologii może być ograniczona. Jestem przekonana, że przetłumaczenie Modelu pomoże studentom lepiej zrozumieć, jak podejście oparte na dowodach wpływa na podejmowanie decyzji klinicznych. To przygotuje ich do przyszłej pracy w szpitalach i innych placówkach ochrony zdrowia, gdzie będą musieli podejmować decyzje oparte na dowodach, uwzględniając lokalny kontekst.

Skład EBHC-W: A JBI Affiliated Group:

• dr hab. Aleksandra Królikowska, prof. UMW – przewodnicząca zespołu
• mgr Maciej Daszkiewicz
• dr Irena Duś-Ilnicka, prof. UMW
• dr hab. Anna Kołcz, prof. UMW
• dr Mateusz Kowal
• dr Łukasz Lewandowski
• dr Julian Maciaszek
• dr hab. Łukasz Rypicz
• lek. Kajetan Starzyk
• dr hab. Bartłomiej Stańczykiewicz, prof. UMW
• dr Michał Tkaczyszyn