Co sen mówi o naszym zdrowiu?

Zmęczenie mimo przespanej nocy oraz wybudzenia, których nie pamiętamy, ale czujemy ich skutki w ciągu dnia. Niedotlenienie, którego nie zauważamy, a które obciąża nasze serce. Obturacyjny bezdech senny (obstructive sleep apnea – OSA) i nadciśnienie tętnicze (arterial hypertension – AH) to dwa zaburzenia, które z biegiem lat stają się coraz powszechniejsze i coraz bardziej niebezpieczne. 

Badacze z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu odkryli, że to, jak śpimy, może być barometrem nie tylko zdrowia układu krążenia, ale też kondycji całego organizmu. Przeprowadzili zaawansowaną analizę architektury snu, poziomów elektrolitów i witaminy D u osób z podejrzeniem obturacyjnego bezdechu sennego. Spośród 133 pacjentów wyodrębniono dwie grupy: tych z nadciśnieniem i tych z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. Wszyscy zostali poddani całonocnemu badaniu polisomnograficznemu oraz analizie biochemicznej krwi. Wyniki ujawniają znacznie więcej niż tylko różnice w ciśnieniu.

U osób z nadciśnieniem tętniczym częściej występowały:
– wyższy indeks bezdechów i spłyceń oddechu (apnoea-hypopnoe index – AHI),
– większe spadki saturacji tlenem (oxygen desaturation index – ODI),
– więcej pobudek nocnych, 
– wyraźnie skrócona faza REM, kluczowa dla regeneracji układu nerwowego,
– większa liczba nocnych ruchów kończyn (periodic limb movements in sleep – PLMS).

Wszystko to przekłada się na gorszą jakość snu z konsekwencjami dla zdrowia serca, metabolizmu i zdolności regeneracyjnych.

Witamina D – nie wszystko jasne

Choć często mówi się o niedoborze witaminy D jako czynniku ryzyka nadciśnienia, to w badaniu nie odnotowano różnic jej poziomów między pacjentami z nadciśnieniem tętniczym i z prawidłowym ciśnieniem. Jednak niższe stężenia tej witaminy były powiązane z gorszymi parametrami snu, w tym nasileniem bezdechów i niedotlenieniem.

Magnez, wapń, kwas moczowy – ślady w chemii krwi

W badaniu wykazano również:
– obniżony poziom magnezu u pacjentów z nadciśnieniem,
– wyższe stężenie kwasu moczowego, CRP i glukozy,
– związek niskiego stężenia magnezu i wapnia z fragmentacją snu,
– dodatnią korelację między poziomem kwasu moczowego a nasileniem bezdechu.

Składa się to na obraz bardziej złożonych powiązań metabolicznych, które mogą sprzyjać rozwojowi nadciśnienia i zaburzeń snu, a także utrudniać ich leczenie.

Wnioski: sen jako biomarker zdrowia ogólnego

Wyniki sugerują, że jakość snu – oceniana obiektywnie, za pomocą polisomnografii – może być cennym wskaźnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego i metabolicznego. Zmniejszona efektywność snu, fragmentacja, zmiany w długości faz REM i zwiększona liczba nocnych wybudzeń mogą sygnalizować głębsze problemy zdrowotne – zwłaszcza u osób z nadciśnieniem.

Czy wiesz, że…?

• Sen może sygnalizować problemy z sercem? U osób z nadciśnieniem częściej występują zaburzenia oddychania, fragmentacja snu i skrócenie fazy REM – kluczowej dla regeneracji mózgu.
• Niedobór magnezu nie tylko powoduje skurcze mięśni? Może też zakłócać sen, zwiększać liczbę nocnych wybudzeń i być związany z nadciśnieniem.
• Poziom witaminy D wpływa na jakość snu? Nawet jeśli nie różni się między grupami pacjentów, jej niższe stężenie oznacza gorszy sen i większe niedotlenienie.
• Wysoki poziom kwasu moczowego może pogarszać sen? Koreluje z nasileniem bezdechu sennego i większym ryzykiem sercowo-metabolicznym.
• Sen można zbadać jak EKG? Polisomnografia pozwala ocenić architekturę snu i wykryć zmiany, które mogą świadczyć o chorobach ogólnoustrojowych.

Kanclerska J, Wieckiewicz M, Nowacki D, Szymańska-Chabowska A, Poręba R, Mazur G, Martynowicz H. Sleep architecture and vitamin D in hypertensives with obstructive sleep apnea: A polysomnographic study.

Dental and Medical Problems (DMP) to recenzowane czasopismo naukowe wydawane przez Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu. Publikuje wysokiej jakości oryginalne artykuły, przeglądy systematyczne, metaanalizy oraz badania kliniczne i eksperymentalne z zakresu stomatologii oraz medycyny interdyscyplinarnej. 

DMP jest indeksowane w bazach PubMed, Web of Science Core Collection – Emerging Sources Citation Index, Scopus, Embase, ICI Journals Master List oraz DOAJ. W najnowszym zestawieniu Journal Citation Reports™ 2025 firmy Clarivate™ uzyskało Impact Factor (JIF) na poziomie 3.9.