70 rocznica śmierci Ludwika Hirszfelda

7 marca 2024 r. przypada 70 rocznica śmierci Ludwika Hirszfelda, pierwszego dziekana Wydziału Lekarskiego dzisiejszego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. W Katedrze i Zakładzie Mikrobiologii UMW znajduje się zachowany gabinet naukowca oraz sala wykładowa jego imienia.

Ludwik Hirszfeld urodził się w 1884 r. Lekarz, bakteriolog i immunolog, twórca polskiej szkoły immunologicznej oraz nowej dziedziny nauki – seroantropologii. Medycynę studiował w Würzburgu i Berlinie. W 1907 r. obronił pracę doktorską na temat aglutynacji. Był asystentem w Instytucie Badań Raka w Heidelbergu oraz w Zakładzie Higieny Uniwersytetu w Zurychu, gdzie habilitował się w 1914 r. na podstawie rozprawy nad związkiem zjawisk odpornościowych i krzepliwości krwi.

W czasie I wojny światowej uczestniczył w zwalczaniu epidemii tyfusu plamistego i duru brzusznego w Serbii. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. współtworzył Państwowy Zakład Higieny w Warszawie. W 1926 r. habilitował się po raz drugi z zakresu bakteriologii i immunologii. W czasie II wojny światowej został zmuszony do zamieszkania w getcie warszawskim, z którego uciekł w lipcu 1942 r.

W 1943 r. spisał swoją autobiografię, "Historia jednego życia", która została opublikowana w 1946 r. W 1945 r. przeniósł się do Wrocławia i podjął pracę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki we Wrocławiu. Wstępne posiedzenie Rady Wydziału pod przewodnictwem profesora Ludwika Hirszfelda odbyło się 24 lipca 1945 r.

W latach 1945–1946 dziekan Wydziału Lekarskiego UMW, od 1945  r. kierownik Zakładu Mikrobiologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. W 1952 r. utworzył Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu. W 1950 r. otrzymał godność doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze, a w 1951 r. Uniwersytetu z Zurychu.

W latach 1950–1954 był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk, a także wiceprezesem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. W okresie pracy we Wrocławiu opublikował ponad 130 spośród 394 prac naukowych, monografii i podręczników, w tym "Immunologię ogólną" (1948).

Główne kierunki badań: badania nad grupami krwi, które prowadził w  latach 1907–1911 z Emilem von Dungernem w Zurychu. Stworzył podstawy nauki o grupach krwi i odkrył prawa dziedziczenia oraz ustalił w 1928 r. obowiązującą do dzisiaj terminologię. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego. Prowadził badania nad serologią kiły, chorobami nowotworowymi i zagadnieniami odporności, a także patologią ciąży związaną z konfliktem serologicznym. Z  inicjatywy prof. Hirszfelda powstał we Wrocławiu, jako jeden z  pierwszych na świecie, Ośrodek Badań Patologii Ciąży. Zmarł w 1954 r. we Wrocławiu.

Źródło: "Poczet Rektorów, Prorektorów i Dziekanów Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu", Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Fot. Tomasz Modrzejewski