Deklaracja Warszawska - mocny przekaz

Siedem państw członkowskich poparło zaproponowaną przez polską prezydencję “Deklarację Warszawską”, oczekując niezależnego i skutecznego finansowania badań naukowych i innowacji. W dokumencie podkreślono, że nauka wymaga ambitnego budżetu, by wyniki badań i innowacje mogły wspierać konkurencyjność Unii Europejskiej i gospodarkę w poszczególnych krajach członkowskich oraz pomóc w sprostaniu największym wyzwaniom współczesnego świata.

Najprawdopodobniej już latem Komisja Europejska przedstawi propozycję finansowania programu ramowego w kolejnym wieloletnim budżecie - po 2027 roku. Unijni ministrowie odpowiedzialni za naukę uczestniczyli w Warszawie na nieformalnym spotkaniu, aby przedyskutować jego strategiczną rolę dla rozwoju badań i innowacji oraz wzmacniania konkurencyjności UE. 
Obecny unijny program ramowy, "Horyzont Europa", to ponad 95 miliardów euro na badania i innowacje w latach 2021-2027. Jest to największy na świecie program wsparcia nauki, prac rozwojowych i innowacji. Wiele obaw budzi jednak potencjalne włączenie przyszłego programu ramowego w tzw. Europejski Fundusz Konkurencyjności.

Spotkanie w Warszawie było ważnym krokiem w kierunku zapewnienia stabilnego i przewidywalnego finansowania dla europejskiej nauki po 2027 roku.

Ministrowie nauki z wielu państw członkowskich wsparli zaproponowaną przez polską prezydencję "Deklarację Warszawską". W dokumencie tym ministrowie domagają się ambitnego europejskiego budżetu dla nauki oraz zapewnienia stabilnego i zaplanowanego systemu wsparcia dla europejskich badaczy i innowatorów. Przypomnieli również, że program ramowy dla badań i innowacji jest umocowany w unijnych traktatach.

Wsparcie dla europejskich innowatorów

Ministrowie nauki dyskutowali również o tym, jak skuteczniej wspierać europejskie startupy i scaleupy (firmy już po fazie startupu, które dynamicznie się rozwijają). Jest to pierwsza istotny krok w pracach nad Europejską Strategią na rzecz startupów i scaleupów. Dyskusja ministrów poprzedzona była wypowiedziami dwóch przedstawicieli sektora firm typu startup – Łukasza Koźlika, CTO w Clone Inc. oraz Mirosława Trześniowskiego, CEO w WIDMO Spectral Technologies, którzy zaprezentowali swoje doświadczenia w rozwoju firm na terenie Europy.

- Długoterminowy budżet UE, a zwłaszcza kolejny Program Ramowy na rzecz badań i innowacji, będzie kluczowy dla wzmocnienia naszej długoterminowej konkurencyjności i zamknięcia luki innowacyjnej. Europa musi działać odważnie i szybko. Nasze priorytety są jasne: pilne działania na rzecz wzmocnienia ekosystemu startupów, poprawy funkcjonowania jednolitego rynku oraz ograniczenia obciążeń dla firm - powiedziała Ekaterina Zachariewa, Komisarz Unii Europejskiej ds. startupów, badań naukowych i innowacji.

W trakcie samej dyskusji Marcin Kulasek, minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podkreślił, że innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa to trzon gospodarczego potencjału Unii Europejskiej.

- Musimy zbudować warunki, w których te firmy będą rosły i budowały swoją silną pozycję rynkową w Unii Europejskiej – zaznaczył minister w imieniu polskiej prezydencji w Radzie UE. I podkreślił: - Z Warszawy płynie mocny głos. Przypominamy Europie, że nauka i innowacje przeprowadziły nas przez niejeden kryzys i zrobią to jeszcze nie raz, a nasi naukowcy i innowatorzy to nasza przewaga konkurencyjna. Musimy im zaufać i stworzyć optymalne warunki do pracy.

Przyszłość badań i innowacji w Europie

Nauka i innowacje będą kluczowe dla budowania konkurencyjności Unii Europejskiej - tak wynika z raportów Mario Draghiego o konkurencyjności, Enrico Letty o jednolitym rynku oraz raportu zespołu ekspertów pod kierunkiem Manuela Heitora nt. śródokresowej oceny obecnego programu ramowego “Horyzont Europa”. Wzmocnienie bezpieczeństwa, wspieranie niezależności technologicznej oraz odporności kontynentu to priorytety na najbliższe lata.

Ministrowie odpowiedzialni za naukę w Europie zgodzili się, że konieczne jest dalsze wzmacnianie naukowej współpracy międzynarodowej oraz inwestowanie w innowacyjne przedsiębiorstwa, aby Europa mogła wzmocnić swoją pozycję w dziedzinie badań i innowacji. Deklaracja Warszawska, wsparta przez zdecydowaną większość uczestników spotkania, stanowi ważny sygnał dla Komisji Europejskiej i innych instytucji unijnych, że nauka i innowacje powinny pozostać priorytetem w przyszłych budżetach Unii Europejskiej, a program ramowy wspierający te obszary powinien zachować swoją niezależność.

- Współpraca międzynarodowa i jedność w zapewnieniu rozwoju naukowego państw członkowskich UE, w tym Polski, to jedyny możliwy kierunek budowania stabilnej i silnej Europy. Współpraca naukowa na poziomie instytucji, jaki i potencjał rozwoju gospodarczego przy współdziałaniu z biznesem, który nie zna granic, zmienia perspektywę i pozwala na otwarte i twórcze myślenie o poważnych, ambitnych projektach. To nie tylko wzrost gospodarczy, ale także większa liczba studentów, doktorantów czy docelowo pracowników w różnych sektorach gospodarki, a wszystko w ramach zasady - myśl lokalnie, działaj globalnie - podkreśla prof. Marzena Dominiak, prorektor ds. Umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, wielokrotnie uczestnicząca w spotkaniach dotyczących polskiej prezydencji w Radzie UE. 

To właśnie podkreślali ministrowie nauki - w kontekście przyszłości badań i innowacji w Europie znaczenie współpracy międzynarodowej oraz wymiany wiedzy i doświadczeń między naukowcami z różnych krajów jest priorytetem. Wskazali na potrzebę dalszego inwestowania w nowoczesne technologie oraz rozwijania infrastruktury badawczej, aby Europa mogła utrzymać swoją pozycję lidera w dziedzinie nauki i innowacji.

- Napięcia geopolityczne ostatnich tygodni pokazują, że musimy pilnie wzmocnić pozycję UE w wyścigu technologicznym i uniezależnić się od surowców i technologii. Rola nauki i innowacji w budowaniu przewag konkurencyjnych Europy rośnie i nowy, niezależny program ramowy musi ją odzwierciedlać – podkreślał minister Marcin Kulasek.

"Deklaracja Warszawska", podpisana przez ministrów nauki z różnych państw członkowskich UE, stanowi ważny sygnał dla Komisji Europejskiej, że nauka i innowacje powinny pozostać priorytetem w celu budowania bardziej konkurencyjnej Europy.
 

Fot.: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego