Edukacja w okresie transformacji menopauzalnej

Dr Monika Przestrzelska, prof. UMW, reprezentująca Katedrę Położnictwa Wydziału Pielęgniarstwa i Położnictwa, bierze udział w ogólnopolskim projekcie edukacyjnym dotyczącym zdrowia kobiet w okresie menopauzy.

Pod patronatem Ministerstwa Zdrowia, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Kulczyk Foundation oraz pod merytorycznym nadzorem Krajowej Konsultantki w dziedzinie Pielęgniarstwa Położniczego i Ginekologicznego powstał pierwszy w Polsce pilotażowy kurs dokształcający dla położnych: „Edukacja w okresie transformacji menopauzalnej”.

Współautorką programu i współprowadzącą kurs jest dr Monika Przestrzelska, prof. UMW. Kurs przygotowuje położne do profesjonalnego i empatycznego wspierania kobiet w tym ważnym etapie życia. Absolwentki kursu zdobyły nowe kompetencje, które pozwolą im pełnić rolę doradczyń i towarzyszek kobiet w okresie menopauzy – zarówno w aspekcie zdrowotnym, jak i psychospołecznym.

– Jak trafiłam do projektu? Przede wszystkim jestem położną. Jestem też konsultantem wojewódzkim dla województwa dolnośląskiego w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego i ginekologicznego, w związku z tym mam kontakt zawodowy konsultantami z całego kraju. Omawiamy różnego rodzaju problematykę dotyczącą nie tylko pracy położnych, ale przede wszystkim opieki, jaką położne realizują wobec kobiet. Menopauza to temat, który od dłuższego już czasu mnie porusza – wszyscy mamy świadomość tego, że nasze społeczeństwo się starzeje, nie tylko dlatego, że spada liczba urodzeń, ale również dlatego, że żyjemy coraz dłużej – opowiada dr Monika Przestrzelska, prof. UMW.

– Żyjemy dłużej, więc okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny też jest wydłużony. Średni okres wystąpienia menopauzy, czyli ostatniej miesiączki, to wiek pomiędzy 45 a 55 lat, w Polsce średnio około 52. roku życia.

– Staramy się promować położne jako grupę zawodową. Położna, niestety, ciągle jest bardzo silnie utożsamiana z porodem, z laktacją, co oczywiście jest wpisane w zawód położnej, ale położna jest nie tylko od tego. Położna powinna być przewodniczką kobiety przez wszystkie etapy jej życia – od urodzenia, w przypadku dziewczynek, przez okres dojrzewania, okres dojrzałości płciowej, następnie okres ciąży i porodu, przez późniejsze lata, aż pod schyłek naszego życia – kontynuuje dr Monika Przestrzelska, prof. UMW.

– Problemy, z jakimi się mierzą kobiety podczas transformacji menopauzalnej, są bardzo różne, ale dotykają głównie schorzeń układu moczowo-płciowego, co przenosi się na inne sfery życia. Jestem absolwentką seksuologii klinicznej i specyfiką moich zainteresowań jest seksualność człowieka, seksualność kobiet – wyjaśnia dr Monika Przestrzelska, prof. UMW.

Podczas spotkań i dyskusji doszłyśmy do wniosku, że ten obszar jest niewystarczająco zagospodarowany i że można wyeksponować go dla położnych, które będą miały możliwość wykorzystania swojej wiedzy z dziedzin ginekologii, onkoginekologii, uroginekologii, wiedzy dotyczącej transformacji menopauzalnej. Z powodu niżu demograficznego zamykane są oddziały położnicze. Jednocześnie wciąż rośnie zapotrzebowanie na opiekę ginekologiczną. Stąd narodził się pomysł kursu dokształcającego dla położnych – mówi dr Przestrzelska, prof. UMW.

Program kursu został napisany przez kilka osób. Nadzór merytoryczny nad programem sprawowała prof. Grażyna Iwanowicz-Palus, Krajowa Konsultantka w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. W skład tego zespołu weszły położne – dr Monika Przestrzelska z UMW, dr Bożena Kulesza-Brończyk z Białegostoku, dr Dorota Ćwiek z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, dr hab. Małgorzata Wojciechowska, położna i psycholog z Poznańskiego Uniwersytetu Medycznego, mgr Paulina Wiśniowska, położna i fizjoterapeutka uroginekologiczna, dr Alicja Długołęcka – psycholożka, seksuolożka i ekspertka w zakresie seksualności kobiet.

– Każda z nas otrzymała do opracowania część merytoryczną, którą się zajęła. Ja odpowiadałam za tematy seksuologiczne. Podzieliłyśmy się pracą, następnie razem omawiałyśmy wszystkie zagadnienia – wyjaśnia dr Przestrzelska, prof. UMW. – I my, osoby przygotowujące program, poprowadziłyśmy pierwszy pilotażowy kurs, który był przeprowadzony w Warszawie. Kurs – wykłady i warsztaty – oraz zakwaterowanie dla uczestniczek sfinansowała Kulczyk Foundation. Po jego zakończeniu wszystkie uczestniczki miały za zadanie przeprowadzić spotkania z kobietami w okresie transformacji menopauzalnej we własnych środowiskach. Tak ma się szerzyć wiedza – dodaje dr Przestrzelska, prof. UMW.

W ramach pilotażowego projektu przeszkolonych zostało 70 położnych. Obecnie przeprowadzana jest ewaluacja kursu i jeśli wypadnie pozytywnie, będzie mógł być przeprowadzany jako regularny kurs w ofercie kształcenia podyplomowego w systemie SMK – Systemie Monitorowania Kształcenia.

W ramach promocji projektu dr Monika Przestrzelska, prof. UMW wzięła udział w panelu dyskusyjnym podczas Malta Festival, organizowanym przez Kulczyk Foundation. Tematem spotkania były bio-psycho-społeczne aspekty zdrowia kobiet w okresie transformacji menopauzalnej, w tym seksualność i ewolucyjny wymiar menopauzy.

– Podczas tego panelu doświadczyłam, jak ogromna jest potrzeba rozmowy o transformacji menopauzalnej. Zresztą feedback, który mamy od uczestniczek kursu jest ogromny. Wraz z pozostałymi autorkami kursu chciałyśmy przede wszystkim odczarować menopauzę. Menopauza traktowana jest jako okres, który kończy wszystko, co najlepsze w życiu kobiety. Oczywiście, z biologicznego punktu widzenia zachodzą zmiany. Na niektóre nie mamy wpływu, ale na inne już tak – kontynuuje dr Przestrzelska prof. UMW. – I jeśli kobieta będzie miała wiedzę, świadomość, może zwrócić się o pomoc i poradę do przygotowanej położnej, która pokieruje ją do właściwych specjalistów. Wiele problemów będzie można rozwiązać wcześniej, zanim rozwiną się w poważniejsze dolegliwości. Jeśli choroby są wykryte we wczesnym stadium, szansa na wyleczenie znacznie rośnie.

– Od tego powinna być położna – powinna być pierwszym ogniwem – wyjaśnia dr Przestrzelska, prof. UMW. – Położna nie wyleczy pacjentki i nie zastąpi lekarza, ale też żadna położna nie ma zamiaru zastępować lekarza. Położna ma być pomostem między problemem, a leczeniem specjalistycznym. Bo często brakuje tego pomostu.

– Życie w trakcie i po transformacji menopauzalnej jest trochę inne, ale też może być piękne. Do dyspozycji mamy m.in. hormonalną terapię menopauzalną, środki pielęgnacyjne, lubrykanty, itp., które znacznie poprawiają jakość życia. W tym wieku najczęściej niczego już nie musimy, a wszystko możemy. Wciąż możemy realizować swoje pasje i plany. Kobiecość przecież nie kończy się wraz z ostatnią miesiączką. Kobiety czasem nawet nie wiedzą, że każda z nas ma przypisaną do siebie położną, choć podpisując deklarację u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, zawsze podpisują również deklarację do położnej, co można sprawdzić np. w Internetowym Koncie Pacjenta. Chciałybyśmy, żeby pacjentki wiedziały o tym, że jesteśmy i możemy im pomóc – kończy dr Przestrzelska, prof. UMW.

Projekt „Edukacja w okresie transformacji menopauzalnej” został doceniony na szczeblu ogólnopolskim – kurs został laureatem prestiżowego konkursu „Przewroty”. Kapituła przyznała nagrodę za innowacyjne podejście do edukacji, za odwagę w podejmowaniu tematów często marginalizowanych oraz za stworzenie przestrzeni dla dialogu o godności i potrzebach kobiet.

W ramach rozwoju projektu uruchomiono mapę położnych na stronie www.menopauzabeztabu.org.pl, która pozwala kobietom znaleźć wykwalifikowaną położną w swojej okolicy. Na stronie znajduje się również kompendium wiedzy o menopauzie, które porusza szereg zagadnień związanych z tym tematem.

Fot. Archiwum UMW