Miasto a zdrowie psychiczne

Do 2050 roku większość z nas będzie mieszkać w miastach, a to oznacza, że to właśnie tam rozstrzygnie się przyszłość zdrowia psychicznego. Eksperci European Psychiatric Association – w tym badacze z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu – wskazują, że urbanizacja niesie jednocześnie ryzyka i ogromny potencjał. Miasto może szkodzić, ale też leczyć, jeśli zdrowie psychiczne stanie się częścią planowania przestrzeni, polityki społecznej i usług publicznych.

Główne zagrożenia: hałas, smog i samotność
EPA zwraca uwagę na narastające obciążenia: nadmiar bodźców, zanieczyszczenia, przeludnienie, nierówności ekonomiczne oraz poczucie izolacji — paradoksalnie nasilające się w dużych aglomeracjach. To czynniki bezpośrednio podnoszące ryzyko depresji, lęku czy zaburzeń psychotycznych. Jak podkreśla lek. Julia Karska, minimalizowanie ekspozycji na hałas i smog oraz budowanie realnych więzi sąsiedzkich to codzienny „bufer ochronny”, który miasta mogą wzmacniać poprzez lepszą urbanistykę i dostęp do zieleni.

Miasto jako przestrzeń ochrony
Mimo zagrożeń, miasta dają ogromne możliwości wspierania dobrostanu. To właśnie w nich najłatwiej wdrażać nowoczesną psychiatrię środowiskową, technologie cyfrowe, teleporady czy programy integracyjne dla migrantów. Tworzenie zielonych korytarzy, spokojnych tras pieszo–rowerowych i lokalnych inicjatyw sąsiedzkich realnie obniża poziom stresu mieszkańców. Przykłady Helsinek czy Rotterdamu pokazują, że „miasto chroniące” jest możliwe – i opłacalne społecznie.

Nowy paradygmat polityki miejskiej
Autorzy podkreślają, że potrzeba odejścia od prostych schematów w rodzaju „wieś chroni – miasto szkodzi”. Różne grupy społeczne doświadczają urbanizacji inaczej, dlatego zdrowie psychiczne powinno stać się mierzalnym parametrem planowania: od dostępu do zieleni w promieniu 300 metrów po politykę mieszkaniową ograniczającą przeludnienie. To inwestycje, które obniżają koszty społeczne i budują odporność mieszkańców.

Przeczytaj więcej

Materiał powstał na podstawie artykułu: DOI: 10.1192/j.eurpsy.2025.10100

Autorki i autorzy: Błażej Misiak, Julia Karska, Szymon Kowalski, Philippe Courtet, Umberto Volpe, Meryam Schouler-Ocak, Marianne Destoop, Kristina Adorjan, Fabian Kraxner, Victor J.A. Buwalda, Jonathan Campion, Julian Beezhold, Peter Falkai, Geert Dom

European Psychiatry, 2025, Urban mental health: a position paper of the European Psychiatric Association.