Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego
ul. Borowska 211a, 50-556 Wrocław
zobacz gdzie jesteśmy - na mapie Google
Zintegrowane Centrum Edukacji i Innowacji Wydziału Farmaceutycznego
3 piętro
Aktualne informacje dla studentów
fgz.umw.edu.pl
mgr Anna Hostyńska
+48 71 78 40 220
anna.hostynska@umw.edu.pl
prof. dr hab. Zbigniew Sroka
+48 71 78 40 221
zbigniew.sroka@umw.edu.pl
mgr Anna Hostyńska
(samodzielny referent)
+48 71 78 40 220
anna.hostynska@umw.edu.pl
prof. dr hab. n. farm. Izabela Fecka
+48 71 78 40 681, 78 40 225
izabela.fecka@umw.edu.pl
prof. dr hab. n. farm. Zbigniew Sroka
+48 71 78 40 221
zbigniew.sroka@umw.edu.pl
dr hab. n. farm. Michał Gleńsk
+48 71 78 40 223
michal.glensk@umw.edu.pl
dr hab. n. farm. Piotr Kuś
+48 71 78 40 211
piotr.kus@umw.edu.pl
dr n. farm. Piotr Okińczyc
+48 71 78 40 216
piotr.okinczyc@umw.edu.pl
dr n. farm. Danuta Raj
+48 71 78 40 217
danuta.raj@umw.edu.pl
dr n. farm. Maciej Włodarczyk
+48 71 78 40 223
maciej.wlodarczyk@umw.edu.pl
mgr Beata Żbikowska
(specjalista w grupie inżynieryjno-technicznej)
+48 71 78 40 222
beata.zbikowska@umw.edu.pl
mgr Kazimierz Piątek
(specjalista w grupie inżynieryjno-technicznej)
+48 71 78 40 414
kazimierz.piatek@umw.edu.pl
Marzena Ruszkiewicz
(samodzielny technik)
+48 71 78 40 224
marzena.ruszkiewicz@umw.edu.pl
dr hab. n. farm. Adam Kowalczyk
+48 71 78 40 222
adam.kowalczyk@umw.edu.pl
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
Działalność dydaktyczna
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
dla Wydziału Farmaceutycznego - Farmacja
- III rok farmacji - Farmakognozja - 9 pkt. ECTS
- IV rok farmacji - Leki Pochodzenia Naturalnego - 2 pkt. ECTS
- V rok farmacji - Dyplomanci - 24 pkt. ECTS
- (zajęcia fakultatywne)
- Etnomedycyna i etnofarmacja (I-III rok farmacji, współprowadzenie) - dr hab. Adam Kowalczyk, dr Danuta Raj
- Substancje psychoaktywne pochodzenia naturalnego (IV-V rok farmacji i analityki medycznej) - dr hab. Adam Kowalczyk
- Tradycyjne systemy lecznicze (II rok farmacji) - dr hab. Adam Kowalczyk, dr Danuta Raj
- studenci zagraniczni (ERASMUS, programy wymiany wakacyjnej, prace dyplomowe)
- Studenckie Koło Naukowe (III-V rok farmacji)
dla Wydziału Farmaceutycznego - Dietetyka
- I rok dietetyki 1° - Związki biologicznie czynne w żywności / Związki biologicznie aktywne pochodzenia naturalnego - 6 pkt. ECTS
- II+III rok dietetyki 1° - Licencjaci - 1+9 pkt. ECTS
- zajęcia fakultatywne
- Apiterapia i apidietetyka (I i II rok dietetyki 1°) - dr Piotr Okińczyc
- Naturalne substancje toksyczne i fotosensybilizujące w żywności oraz suplementach diety (I rok dietetyki 1°) - dr hab. Michał Gleńsk
- Substancje fotosensybilizujące w diecie (II rok dietetyki 1°) - dr hab. Michał Gleńsk
- II rok dietetyki 2° - Ziołowe Środki Lecznicze / Fitoterapia - 3 pkt. ECTS
- I+II rok dietetyki 2° - Dyplomanci - 10+12 pkt. ECTS
dla Wydziału Lekarskiego
- zajęcia fakultatywne - Leki Pochodzenia Naturalnego - dr Danuta Raj
dla Szkoły Doktorskiej
- doktoranci - prof. Izabela Fecka, prof. Zbigniew Sroka
Informacje i Materiały pomocnicze
dla III-go roku farmacji (Farmakognozja)
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
wykłady (kierownik - prof. dr hab. Zbigniew Sroka)
- poniedziałki - 15:15-16:45, online, link zostanie udostępniony Staroście roku (2025/26)
- środy - 11:30-13:00, online, link zostanie udostępniony Staroście roku (2025/26)
- wyjątki: w dniu 12.XI.2025 (środa) wykład odbędzie się zgodnie z planem poniedziałkowym (za 10.XI.2025)
godziny konsultacji (semestr zimowy 2025/26)
- prof. dr hab. Izabela Fecka - wtorki, 13:30-14:15
- dr hab. Michał Gleńsk - środy, 10:00-10:45
- dr hab. Piotr Kuś - wtorki, 13:30-14:15
- dr Piotr Okińczyc - poniedziałki, 13:30-14:15
- dr Danuta Raj - wtorki, 13:30-14:15
- prof. dr hab. Zbigniew Sroka - poniedziałki, 11:00-11:45
- dr Maciej Włodarczyk - wtorki 13:30-14:15
- w razie potrzeby, konsultacje poza wymienionymi terminami proszę umawiać drogą poczty elektronicznej
- po wcześniejszym umówieniu możliwe są również konsultacje poprzez MS Teams
ćwiczenia (adiunkt dydaktyczny - dr Danuta Raj)
- poniedziałki - 8:00-13:15, grupy 5-8
- wtorki - 8:00-13:15, grupy 1-4
- wyjątki: w dniu 12.XI.2025 (środa) ćwiczenia odbędą się zgodnie z planem poniedziałkowym (za 10.XI.2025), w dniu 13.XI.2025 (czwartek) - zgodnie z planem wtorkowym (za 11.XI.2025), a w dniu 9.I.2026 (piątek) zgodnie z planem wtorkowym (za 6.I.2026)
sprawy bieżące i wyniki kolokwiów
- 1.X.2025
Szczegółowe informacje dotyczące wyników kolokwiów praktycznego i teoretycznego pojawią się w tym miejscu. - 1.X.2025
W plikach do pobrania zostaną umieszczone materiały pomocnicze do ćwiczeń z Farmakognozji (systematycznie aktualizowane w roku 2025/26 zagadnienia do samodzielnego opracowania na kolejne tygodnie w oparciu o materiał wykładowy i zalecaną literaturę oraz instrukcje do ćwiczeń, z którymi należy zapoznać się przed danym ćwiczeniem i przynieść ze sobą na to ćwiczenie wydrukowane - jako sprawozdanie). Szczegółowe ustalenia dotyczące kursu Farmakognozji zawarte są w Regulaminie (w plikach do pobrania). - 1.X.2025
Zajęcia rozpoczynają się zgodnie z Regulaminem (w plikach do pobrania), w dniach 6.X.2025 (poniedziałek, grupy 5-8) i 7.X.2025 (wtorek, grupy 1-4) w Sali Ćwiczeń Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku Roślinnego (ul. Borowska 211a, 3piętro).
egzamin
- 1.X.2025
Proponowane terminy egzaminów w sesji zimowej 2025/2026 znajdują się poniżej. Szybkie potwierdzenie terminów pozwoli na umówienie dogodniejszych godzin egzaminu i wygodniejszej sali.- egzamin praktyczny - 3.II.2026 (wtorek, I termin), 10.II.2026 (wtorek, II termin)
- egzamin teoretyczny - 5.II.2026 (czwartek, I termin), 12.II.2026 (czwartek, II termin)
- 1.X.2025
Szczegółowe informacje dotyczące przebiegu i wyników egzaminów praktycznego i teoretycznego pojawią się w tym miejscu.
pliki do pobrania (będą sukcesywnie aktualizowane i uzupełniane w roku 2025/26)
- regulamin zajęć
- zagadnienia (0-XI)
- instrukcje do ćwiczeń (0-XI)
- szablony pytań kolokwialnych (K1, K2, poprawkowe)
- wyniki kolokwiów i egzaminów (wg dat)
Informacje i Materiały pomocnicze
dla IV-go roku farmacji (Leki Pochodzenia Naturalnego)
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
wykłady (prof. dr hab. Izabela Fecka)
- poniedziałki - 8:00-9:30, online, link zostanie udostępniony Staroście roku (2025/26); terminy: 23.II. - 2,9,16,23,30.III. - 13.IV.
- proponowany termin zaliczenia (test pisemny) - 1.VI.2026 (poniedziałek, 8:00-9:00 - 45 min); szczegółowy podział i informacja o miejscu zostaną podane w późniejszym terminie.
ćwiczenia niekliniczne (adiunkt dydaktyczny - dr Danuta Raj)
- zajęcia będą odbywać się wg poniższego harmonogramu (po aktualizacji w roku 2025/26)
- osoby odbywające ćwiczenia w sali ćwiczeniowej KiZ Farmakognozji i Leku Naturalnego proszone są o przyniesienie własnego sprzętu komputerowego (laptop, tablet lub smartfon) - przepraszamy za tę niedogodność
- poniedziałki (12.V.-9.VI.2025, godziny 10:30-12:45)
- grupa CN 4
- 12.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 19.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 26.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 2.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 9.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- grupa CN 5
- 12.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 19.V.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 26.V.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 2.VI.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 9.VI.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- grupa CN 6
- 12.V.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 19.V.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 26.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 2.VI.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 9.VI.2025 s. ćw. Farmakognozja
- grupa CN 4
- piątki (16.V.-13.VI.2025, godziny 8:00-10:15)
- grupa CN 7
- 16.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 23.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 30.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 6.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 13.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- grupa CN 8
- 16.V.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 23.V.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 30.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 6.VI.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- 13.VI.2025 s. Multimedialna (A1.ZO.07)
- grupa CN 9
- 16.V.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 23.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 30.V.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 6.VI.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 13.VI.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- grupa CN 7
- piątki (16.V.-13.VI.2025, godziny 12:15-14:30)
- grupa CN 1
- 16.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 23.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 30.V.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 6.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- 13.VI.2025 s. komp. Bromatologia, dalsza (B01.12)
- grupa CN 2
- 16.V.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 23.V.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 30.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 6.VI.2025 s. ćw. Farmakognozja
- 13.VI.2025 s. ćw. Farmakognozja
- grupa CN 3
- 16.V.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 23.V.2025 s. SEM. Farmakognozja
- 30.V.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 6.VI.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- 13.VI.2025 s. komp. Bromatologia, bliższa (B01.1)
- grupa CN 1
Informacje i Materiały pomocnicze
dla I-go roku dietetyki 1° (Związki Biologicznie Czynne w Żywności)
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
sprawy bieżące
- 1.X.2025
Od bieżącego roku akademickiego przedmiot ten został przeniesiony na II-gi rok dietetyki 1° (roczna przerwa w dydaktyce).
Informacje i Materiały pomocnicze
dla II-go roku dietetyki 2° (Ziołowe Środki Lecznicze/Fitoterapia)
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
wykłady (dr hab. Michał Gleńsk z zespołem)
- czwartki, online, link zostanie udostępniony Staroście roku (2025/26)
- 8:00-10:15 (3h, tematy I-III, VII) lub 8:00-9:30 (2h, tematy IV-VI, VIII + zaliczenie)
godziny konsultacji
- poprzez MS Teams - po wcześniejszym umówieniu
sprawy bieżące (w tym wyniki zaliczeń i i pliki instrukcji do pobrania)
- 1.X.2025
Od ćwiczenia II studenci są zobowiązani do przygotowania się do zajęć zgodnie z instrukcją, i posiadania instrukcji wykonania ćwiczeń. - 1.X.2025
Wykłady i ćwiczenia w semestrze letnim rozpoczynają się zgodnie z regulaminem, 26.II.2026.
pliki do pobrania (będą sukcesywnie aktualizowane i uzupełniane w roku 2025/26)
- regulamin zajęć
- instrukcje do ćwiczeń (I-VII)
ćwiczenia (adiunkt dydaktyczny - dr Danuta Raj)
- miejsce: sala ćwiczeniowa KiZ Farmakognozji i Leku Roślinnego, Borowska 211a, IIIp.
temat I - 26.II. (3h 11:30-13:45)
temat II - 5.III. (2h 11:30-13:00)
temat III - 12.III. (2h 11:30-13:00)
temat IV - 19.III. (3h 10:45-13:00)
temat V - 26.III. (3h 10:45-13:00)
temat VI - 9.IV. (3h 10:45-13:00)
temat VII - 16.IV. (2h 11:30-13:00)
ćwiczenie uzupełniające - 23.IV. (2h 10:45-12:15)
podręczniki - lista podstawowa
- Farmakognozja - podręcznik dla studentów farmacji
red. Matławska Irena
AM, Poznań, 2005 (i późniejsze/wznowienia) - Farmakognozja - podręcznik dla studentów farmacji
Kohlmünzer Stanisław
wyd. 5, PZWL, Warszawa, 1998 (i późniejsze/wznowienia) - Fitoterapia i leki roślinne
Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.
PZWL, Warszawa 2007 - Farmakopea Polska XIII
PTFarm, Warszawa, 2023 - European Pharmacopoeia 11 (+ aktualne suplementy)
podręczniki - lista uzupełniająca
- czasopisma z zakresu przedmiotu
Informacje i Materiały pomocnicze
dla Dyplomantów
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
zasady rekrutacji i inne formalności
- Najbardziej aktualne zasady rekrutacji na wykonanie prac dyplomowych dostępne są na stronach Wydziału Farmaceutycznego (Farmacja, Dietetyka 1° i 2°). Uczestnictwo w pracach Studenckiego Koła Naukowego nie gwarantuje przyznania miejsca na wykonywanie pracy magisterskiej, jakkolwiek można się tam przygotować i nieco nauczyć.
- Lista tematów oraz opiekunów są ustalane i podawane do wiadomości dyplomantów wkrótce po zakończeniu rekrutacji. Sugerowane jest samodzielne rozwiązanie problemu przydziału przez zakwalifikowanych studentów - w przeciwnym wypadku przydział zostanie dokonany przez Kierownika Katedry. Po przydzieleniu tematów wykonujący pracę powinien jak najszybciej skontaktować się ze swoim opiekunem celem ustalenia terminu rozpoczęcia pracy, zakresu kwerendy i innych szczegółów. Rozpoczęcie pracy laboratoryjnej wcześniej niż wynika to programu studiów możliwe jest tylko w ramach prac Studenckiego Koła Naukowego.
- wewnętrzny regulamin wykonywania prac dyplomowych oraz innych prac doświadczalnych (2025/2026)
Studenckie Koło Naukowe
przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
przewodnicząca SKN (2024/2025)
- Emilia Pogoda (V rok Farmacji)
opiekunowie
- (Adam Kowalczyk, tel. (071) 78 40 222 - nieobecność długoterminowa)
- Maciej Włodarczyk, tel. (071) 78 40 223
materiały do pobrania
- regulamin SKN (obowiązujący od roku 2020/2021)
- wewnętrzny regulamin wykonywania prac dyplomowych oraz innych prac doświadczalnych (2025/2026)
możliwości
- nauka prowadzenia kwerendy tematycznej (tematy doświadczalne lub teoretyczne)
- doskonalenie warsztatu laboratoryjnego w zakresie fitochemii (tematy doświadczalne)
- organizacja konkursów i spotkań tematycznych dla społeczności Wydziału Farmaceutycznego i innych osób zainteresowanych
- organizacja i udział w wycieczkach do zakładów pozyskiwania i przetwórstwa ziół leczniczych
- współorganizacja zajęć Dolnośląskiego Festiwalu Nauki
- udział w konferencjach uczelnianych i krajowych
- indywidualne spotkania tutorskie
oczekiwania
- chęć do pracy
- regularność i samodyscyplina
- znajomość języka angielskiego (czytanie ze zrozumieniem:)
Peregrinus
Studenckie Koło Naukowe
ostatnia aktualizacja: 2.X.2024
opiekun
- Zbigniew Sroka, tel. (071) 78 40 221
możliwości
- nauka prowadzenia kwerendy tematycznej (tematy doświadczalne lub teoretyczne)
- doskonalenie warsztatu laboratoryjnego w zakresie fitochemii (tematy doświadczalne)
- organizacja naukowych konferencji wyjazdowych
oczekiwania
- chęć do pracy
- regularność i samodyscyplina
- znajomość języka angielskiego (czytanie ze zrozumieniem:)
Działalność naukowa
ostatnia aktualizacja: 9.I.2025
Kierunki badań
- izolacja i identyfikacja naturalnych fenoli i polifenoli, saponin, triterpenów, steroidów, alkaloidów, garbników, kumaryn
- poszukiwanie naturalnych zmiataczy wolnych rodników i przeciwutleniaczy
- badania miodów: oznaczanie zawartości i składu substancji lotnych
- badania olejków eterycznych: oznaczanie zawartości i składu substancji lotnych
- standaryzacja substancji (surowców) roślinnych i leków roślinnych
- szczegóły w zakładce publikacje
Aparatura specjalistyczna
- system HPLC firmy Knauer z detekcją UV/VIS, typ DAD (chromatografia analityczna)
- dwa systemy HPLC firmy Knauer z detekcją UV, typ jednozakresowy (chromatografia analityczna i półpreparatywna)
- system flash LC firmy Büchi
- densytometr z aplikatorem TLC firmy Desaga
- spektrofotometry firm Hitachi, Cecil i Carl Zeiss
- spektrofotometr/czytnik do płytek wielodołkowych firmy Agilent
- liofilizatory i rotacyjny koncentrator próżniowy firmy Christ
- systemy SPE firmy Baker
- wyparki próżniowe firmy Büchi
publikacje
pracowników Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 1.X.2025
2025
A comprehensive review of metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease: Its mechanistic development focusing on methylglyoxal and counterbalancing treatment strategies
Berdowska Izabela, Matusiewicz Małgorzata, Fecka Izabela
International Journal of Molecular Sciences 2025, 26(6): art.2394
Identification of potential markers of elevated anticandidal activity of propolis extracts
Bollin Piotr, Kuś Piotr, Okińczyc Piotr, Van Dijck Patrick, Szweda Piotr
Journal of Ethnopharmacology 2025, 347: art.119799
Sanguinarine–chelerythrine from Coptis chinensis offers analgesic and anti-inflammatory effects without gastrotoxicity
Danielewski Maciej, Zielińska Sylwia, Merwid-Ląd Anna, Szandruk-Bender Marta, Słupski Wojciech, Włodarczyk Maciej, Sozański Tomasz, Ziółkowski Piotr, Szeląg Adam, Nowak Beata
Pharmaceutics 2025, 17(3): art.323
Biological activity of honeydew honeys with described botanical origin
Jerković Igor, Kowalczyk Adam, Lipovac Anja Golemac, Balaić Dina, Jokić Stela, Svečnjak Lidija
Food Bioscience 2025, 71: art.107268
Experimental evidence of caffeic acid’s neuroprotective activity in Alzheimer’s disease: In vitro, in vivo, and delivery-based insights
Kowalczyk Adam, Tuberoso Carlo, Jerković Igor
Medicina 2025, 61(8): art.1428
Unraveling the chemical composition and biological activity of Geum aleppicum Jacq.: Insights from plants collected in Kazakhstan
Kuntubek Gulnur, Kasela Martyna, Kozhanova Kaldanay, Kukuła-Koch Wirginia, Świątek
Łukasz, Salwa Kinga, Okińczyc Piotr, Józefczyk Aleksandra, Widelski Jarosław, Kadyrbayeva Gulnara, Mukhamedsadykova Aigerim, Sakipova Zuriyadda, Malm Anna
Molecules 2025, 30(19): art.3888
Salvia desoleana Atzei et Picci steam-distillation water by-products as a source of bioactive compounds with antioxidant activities
Masala Valentina, Serreli Gabriele, Laus Antonio, Deiana Monica, Kowalczyk Adam, Tuberoso Carlo
Foods 2025, 14(13): art.2365
Application of liquid chromatography-mass spectrometry-based untargeted metabolomics to reveal metabolites related to antioxidant activity in buckwheat honey
Pogoda Emilia, Kuś Piotr
Molecules 2025, 30(10): art.2198
Aglycone, glycoside, or glucuronide? Experimental and mechanistic insights into the antioxidative potential of gossypetin, gossypin, and hibifolin
Spiegel Maciej, Kowalczyk Adam
Journal of Physical Chemistry B 2025, 129(29): 7593-7601
Comprehensive characterisation of Montpellier maple (Acer monspessulanum L.) honeydew honey by physicochemical analyses, FTIR-ATR, GC-MS, and UHPLC-DAD-QqTOF-MS: an insight into honeydew-to-honeydew honey transformation pathway and identification of chemical biomarkers
Svečnjak Lidija, Bubalo Dragan, Prđun Saša, Kuś Piotr, Marijanović Zvonimir, Jerković Igor
Food Chemistry 2025, 478: art.143553
Comprehensive review of isoflavones and lignans in the prophylaxis and treatment of breast cancer
Tułacz Zuzanna, Włodarczyk Maciej
Journal of the American Nutrition Association 2025, (w druku)
Antimicrobial and antiradical activity of extracts from leaves of various cultivars of Pyrus communis and Pyrus pyrifolia
Żbikowska Beata, Kotowska Magdalena, Gamian Andrzej, Patek Katarzyna, Matuła Katarzyna, Augustyniak Daria, Korzekwa Kamila, Sroka Zbigniew
Biomolecules 2025, 15(6): art.821
2024
Conformational preferences of cocoa oligomeric proanthocyanidins and their influence on polarity
Glinski Jan A., Gleńsk Michał, Silverman Bianca, Glinski Vitold, Dudek Marta
Journal of Chromatography A 2024, 1734: art.465294
Chemical profile and biological properties of methanolic and ethanolic extracts from the aerial parts of Inula britannica L. growing in Central Asia
Ibadullayeva Aktolkyn K., Kasela Martyna, Kozhanova Kaldanay, Kadyrbayeva Gulnara, Widelski Jarosław, Wojtanowski Krzysztof, Józefczyk Aleksandra, Suśniak Katarzyna, Okińczyc Piotr, Tleubayeva Meruyert, Karaubayeva Aigerim, Zhandabayeva Moldir, Mukhamedsadykova Aigerim, Malm Anna
Molecules 2024, 29(23): art.5749
Investigation of antifungal and antibacterial potential of green extracts of propolis
Jenny Jeslin, Kuś Piotr, Szweda Piotr
Scientific Reports 2024, 14: art.13613
Essential oils against Candida auris - a promising approach for antifungal activity
Kowalczyk Adam
Antibiotics 2024, 13(6): art.568
Hesperidin, a potential antiviral agent against SARS-CoV-2: The influence of citrus consumption on COVID-19 incidence and severity in China
Kowalczyk Adam
Medicina 2024, 60(6): art.892
The role of rosmarinic acid in cancer prevention and therapy: Mechanisms of antioxidant and anticancer activity
Kowalczyk Adam, Tuberoso Carlo, Jerković Igor
Antioxidants 2024, 13(11): art.1313
Thymol as a component of chitosan systems - several new applications in medicine: A comprehensive review
Kowalczyk Adam, Twarowski Bartosz, Fecka Izabela, Tuberoso Carlo, Jerković Igor
Plants 2024, 13(3): art.362
Chromatography-based metabolomics as a tool in bioorganic research of honey
Kranjac Marina, Kuś Piotr, Prđun Saš, Odžak Renata, Tuberoso Carlo
Metabolites 2024, 14(11): art.606
Phytochemical profiles and antimicrobial activity of selected Populus spp. bud extracts
Okińczyc Piotr, Widelski Jarosław, Nowak Kinga, Radwan Sylwia, Włodarczyk Maciej, Kuś Piotr, Suśniak Katarzyna, Korona-Głowniak Izabela
Molecules 2024, 29(2): art.437
Antiviral and cytotoxic activities of Ilex aquifolium Silver Queen in the context of chemical profiling of two Ilex species
Pachura Natalia, Włodarczyk Maciej, Bażanów Barbara, Pogorzelska Aleksandra, Gębarowski Tomasz, Kupczyński Rafał, Szumny Antoni
Molecules 2024, 29(13): art.3231
A combination of β-aescin and newly synthesized alkylamidobetaines as modern components eradicating the biofilms of multidrug-resistant clinical strains of Candida glabrata
Paluch Emil, Bortkiewicz Olga, Widelski Jarosław, Duda-Madej Anna, Gleńsk Michał, Nawrot Urszula, Lamch Łukasz, Długowska Daria, Sobieszczańska Beata, Wilk Kazimiera
International Journal of Molecular Sciences 2024, 25(5): art.2541
Analysis of the ethical issues in authorship of collaborative research. Observations inspired by the historical case study of Gerard L. Blaes' (Blasius) claim to sole authorship of ‘Anatome medullae spinalis’
Pękacka‐Falkowska Katarzyna, Raj Danuta, Węglorz Jakub
Anatomical Sciences Education 2024, 17(5): 944-953
Stosowanie leków roślinnych, roślinnych wyrobów medycznych i suplementów diety przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Cz. I. Składniki leków roślinnych i suplementów diety zwiększające ryzyko krwawienia
Pieczyńska Joanna, Grajeta Halina, Fecka Izabela
Farmacja Polska 2024, 80(1): 23-36
Post-CCSD(T) corrections to bond distances and vibrational frequencies: The power of Λ
Spiegel Maciej, Semidalas Emmanouil, Martin Jan, Bentley Megan, Stanton John
Molecular Physics 2024, 122(7-8): art.e2252114
Pretreatment of melanoma cells with aqueous ethanol extract from Madhuca longifolia bark strongly potentiates the activity of a low dose of dacarbazine
Środa-Pomianek Kamila, Barycka Anna, Gleńsk Michał, Rajbhandari Meena, Skonieczna Magdalena, Palko-Łabuz Anna, Wesołowska Olga
International Journal of Molecular Sciences 2024, 25(13): art.7220
Progressive cachexia: tuberculosis, cancer, or thyrotoxicosis? Disease-directed therapy and atypical courses of autoimmune and malignant thyroid diseases in a high specialization era: Case-control study with a critical literature review
Zdziarski Przemysław, Sroka Zbigniew
Biomedicines 2024, 12(12): art.2722
GC-MS and PCA analysis of fatty acid profile in various Ilex species
Zwyrzykowska-Wodzińska Anna, Jarosz Bogdan, Okińczyc Piotr, Szperlik Jakub, Bąbelewski Przemysław, Zadák Zdeněk, Jankowska-Mąkosa Anna, Knecht Damian
Molecules 2024, 29(20): art.4833
prace habilitacyjne
wykonane w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 3.X.2022
2000-...
Kowalczyk Adam
Analiza fitochemiczna związków lotnych i polifenolowych w wybranych taksonach rodziny Asteraceae L. i Lamiaceae L.
praca habilitacyjna
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2022
Gleńsk Michał
Izolacja i analiza związków pochodzenia naturalnego wywodzących się biogenetycznie od kwasu szikimowego oraz skwalenu z wybranych substancji roślinnych
praca habilitacyjna
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2021
Kuś Piotr Marek
Badania fitochemiczne produktów pszczelich i substancji roślinnych przetwarzanych przez pszczoły: tożsamość, jakość i różnorodność
praca habilitacyjna
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2019
Fecka Izabela
Związki wielofenolowe w wybranych farmakopealnych substancjach roślinnych z rodzin Lamiaceae i Rosaceae
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2010
Sroka Zbigniew
Aktywność przeciwutleniająca i przeciwwolnorodnikowa wyciągów roślinnych oraz związków fenolowych pochodzących z roślin
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2007
1950-1999
Cisowski Wojciech
Badania fitochemiczne niektórych roślin leczniczych z rodziny Umbelliferae w zakresie pochodnych benzo-α- i -γ-pironu
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1986
Lamer-Zarawska Eliza
Badania chemiczne i taksonomiczne niektórych gatunków Juniperus
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1980
Rządkowska-Bodalska Halina
Chemotaksonomiczne badania hodowanych w kraju gatunków rodzaju Celastrus
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1971
skrót wydany w roku 1973
Olechnowicz-Stepień Waleria
Badanie związków flawonoidowych w niektórych gatunkach rodzaju Evonymus
praca habilitacyjna
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1971
skrót wydany w roku 1973
prace doktorskie
wykonane w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 27.IX.2024
2010-...
Katarzyna Bednarska
Potencjał wybranych środków wazoprotekcyjnych i substancji roślinnych do hamowania nieenzymatycznej glikacji oraz pułapkowania reaktywnych związków α-dikarbonylowych
praca doktorska (promotor: Izabela Fecka)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2023
Aneta Starzec
Badania związków wielofenolowych w gatunku Cistus × incanus L.
praca doktorska (promotor: Izabela Fecka, promotor pomocniczy: Maciej Włodarczyk)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2023
Maciej Spiegel
Badania in silico aktywności antyoksydacyjnej związków fitochemicznych
praca doktorska (promotor: Zbigniew Sroka)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2023
Agnieszka Bodalska
Ocena zawartości i stabilności związków polifenolowych w produktach leczniczych zawierających przetwory z wybranych substancji roślinnych z rodziny Lamiaceae
praca doktorska (promotor: Izabela Fecka, promotor pomocniczy: Adam Kowalczyk)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2022
Piotr Okińczyc
Charakterystyka fitochemiczna oraz aktywność biologiczna różnych rodzajów propolisów oraz ich źródeł roślinnych
praca doktorska (promotor: Sroka Zbigniew)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2018
Nowicka Agnieszka
Badania związków wielofenolowych oraz innych składników aktywnych owoców i liści wybranych odmian uprawnych Fragaria × ananassa Duch.
praca doktorska (promotor: Fecka Izabela)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2017
Biskup Izabela
Badania kliniczno-kontrolne związku pomiędzy poziomem alkilorezorcynoli a rozwojem cukrzycy typu 2 oraz wstępna ocena cytotoksyczności in vitro alkilorezorcynoli izolowanych z otrąb zbożowych
praca doktorska (promotor: Fecka Izabela)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2016
Kuś Piotr
Charakterystyka fitochemiczna i klasyfikacja wybranych polskich miodów oraz ocena ich aktywności biologicznej
praca doktorska (promotor: Sroka Zbigniew)
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Wrocław 2014
Raj Danuta
Badania biotechnologiczne nad akumulacją związków alkaloidowych w kulturach in vitro Securinega suffruticosa
praca doktorska (promotor: Łuczkiewicz Maria)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2011
Włodarczyk Maciej
Badania fitochemiczne cedrzyńca kalifornijskiego (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin), źródła związków naturalnych o potencjalnym znaczeniu dla lecznictwa
praca doktorska (promotor: Cisowski Wojciech)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2011
1990-2009
Turek Sebastian
Otrzymywanie związków naturalnych i ich syntetycznych pochodnych oraz badanie aktywności tych połączeń w oddziaływaniu z kinazą kazeinową 2
praca doktorska (promotor: Cisowski Wojciech)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2007
Fecka Izabela
Badanie frakcji polifenolowej wybranych gatunków rodzaju Erodium
praca doktorska (promotor: Cisowski Wojciech, Rządkowska-Bodalska Halina)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2000
Gleńsk Michał
Badanie frakcji saponinowej z korzeni lepnicy rozdętej (Silene vulgaris (Moench) Garcke)
praca doktorska (promotor: Cisowski Wojciech)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1999
Kowalczyk Adam
Badanie frakcji polifenolowej wybranych gatunków rodziny Dipsacaceae
praca doktorska (promotor: Rządkowska-Bodalska Halina)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1998
Kowalczyk Bożena
Badanie składników lipofilnych liści jesionu wyniosłego (Fraxinus excelsior L.)
praca doktorska (promotor: Olechnowicz-Stępień Waleria)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1990
1970-1989
Burzańska-Hermann Zdzisława
Badanie związków flawonoidowych w krajowych gatunkach rodzaju Mentha L.
praca doktorska (promotor: Olechnowicz-Stępień Waleria)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1975
Cisowski Wojciech
Badanie związków flawonoidowych w niektórych gatunkach rodzaju Peucedanum L.
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz, Rządkowska-Bodalska Halina)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1973
1950-1969
Malcher Ewa (z Pracowni Chemii Toksykologicznej i Sądowej AM we Wrocławiu)
Wyodrębnienie i identyfikacja związków flawonoidowych ziela Lathyrus pratensis L.
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1968
Lamer Eliza
Związki flawonoidowe Thuja occidentalis L.
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1967
Rządkowska-Bodalska Halina
Nowe glikozydy flawonolowe w kwiatach rezedy żółtej (Reseda lutea L.)
praca doktorska (promotor: Mądalski Józef)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1964
Olechnowicz-Stępień Waleria
Otrzymywanie głównych składników krystalicznej frakcji olejku eterycznego korzenia omanu wielkiego (Inula helenium L.) oraz określenie ich działania fungistatycznego
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1962
Barańska Krystyna
Badanie niektórych zwiazków flawonoidowych występujacych w zielu Bidens tripartitus L.
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1961
Olszewski Zenon (z Zakładu Farmacji Stosowanej AM we Wrocławiu)
Folium Juglandis regiae jako surowiec garbnikowy i preparaty z niego otrzymywane
praca doktorska (promotor: Bodalski Tadeusz)
Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 1952
patenty i zgłoszenia patentowe
pracowników Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 27.IX.2024
Kupczyński Robert, Szumny Antoni, Kuropka Piotr, Zwyrzykowska Anna, Bąbelewski Przemysław, Pachura Natalia, Nowaczyk Renata, Jarosz Bogdan, Sycz Jordan, Włodarczyk Maciej
Mieszanina związków saponinowych, sposób otrzymywania frakcji saponinowych oraz zastosowanie mieszaniny [Ilex aquifolium / gospodarka cukrowa]
WUP 2024.04.08, PL 244952 (B1)
BUP 2022.09.12, PL 437250 (A1)
Zgłoszenie 2021.03.09
Kupczyński Robert, Szumny Antoni, Kuropka Piotr, Zwyrzykowska Anna, Bąbelewski Przemysław, Pachura Natalia, Nowaczyk Renata, Jarosz Bogdan, Sycz Jordan, Włodarczyk Maciej
Mieszanina związków saponinowych, sposób otrzymywania frakcji saponinowych oraz zastosowanie mieszaniny [Ilex aquifolium / gospodarka lipidowa]
WUP 2024.04.08, PL 244951 (B1)
BUP 2022.09.12, PL 437249 (A1)
Zgłoszenie 2021.03.09
Dymarska Monika, Kostrzewa-Susłow Edyta, Grzeszczuk Jakub, Pląskowska Elżbieta, Janeczko Tomasz, Fecka Izabela
Sposób wytwarzania 7-O-β-D-4"-metoksyglukopiranozyloflawanonu
WUP 2020.03.31, PL 234610 (B1)
BUP 2017.01.16, PL 417789 (A1)
Zgłoszenie 2016.06.30
Włodarczyk Maciej, Gleńsk Michał
Zastosowanie nasion lnicznika (Camelina sativa (L.) Crantz) jako środka śluzowego
WUP 2019.07.31, PL 232676 (B1)
BUP 2016.12.05, PL 412531 (A1)
Zgłoszenie 2015.05.29
Okińczyc Piotr, Strojny Tomasz, Szumny Antoni, Sroka Zbigniew
Preparat do kontroli roztoczy
WUP 2018.02.28, PL 228027 (B1)
BUP 2016.12.05, PL 412414 (A1)
Zgłoszenie 2015.05.21
Franiczek Roman, Gleńsk Michał, Krzyżanowska Barbara, Włodarczyk Maciej
Kompozycja farmaceutyczna zawierająca nystatynę oraz β-escynę lub ich dopuszczalne farmaceutycznie sole oraz jej zastosowanie
WUP 2018.11.30, PL 230633 (B1)
BUP 2016.04.11, PL 409699 (A1)
Zgłoszenie 2014.10.03
Włodarczyk Maciej, Gleńsk Michał
Sposób otrzymywania osajiny i pomiferyny
WUP 2016.05.31, PL 221710 (B1)
BUP 2014.04.14, PL 401066 (A1)
Zgłoszenie 2012.10.05
Włodarczyk Maciej, Rusok Grażyna, Szumny Antoni, Wińska Katarzyna
Zastosowanie korzeni Althaea officinalis L. i Alcea rosea L. (Althaea rosea (L.) Cav.) w celu uzyskiwania aromatów naturalnych
WUP 2015.03.31, PL 219137 (B1)
BUP 2014.02.17, PL 400353 (A1)
Zgłoszenie 2012.08.13
Sroka Zbigniew, Kolasa Agnieszka, Koncicki Andrzej, Franiczek Roman, Słupski Marcin
Środki farmaceutyczne zwiększające odporność na infekcje oraz stres u ptaków
WUP 2014.02.28, PL 216035 (B1)
BUP 2007.10.29, PL 379577 (A1)
Zgłoszenie 2006.04.28
Sroka Zbigniew, Kolasa Agnieszka
Środki farmaceutyczne do pomocniczego leczenia chorób infekcyjnych u ptaków
WUP 2011.04.29, PL 208366 (B1)
BUP 2007.03.05, PL 376876 (A1)
Zgłoszenie 2005.09.02
Sroka Zbigniew, Cisowski Wojciech
Sposób wytwarzania tłuszczów spożywczych odpornych na utlenianie
WUP 2005.10.31, PL 189944 (B1)
BUP 2001.06.04, PL 336731 (A1)
Zgłoszenie 1999.11.24
Sroka Zbigniew, Cisowski Wojciech
Sposób badania skuteczności przeciwutleniaczy
WUP 2005.12.30, PL 190416 (B1)
BUP 2000.11.20, PL 333148 (A1)
Zgłoszenie 1999.05.13
Olechnowicz-Stępień Waleria, Banach Romuald, Cisowski Wojciech, Lamer-Zarawska Eliza
Sposób oznaczania obecności skopolaminy lub jej soli w zespole alkaloidów Boldo
WUP 1985.09.30, PL 134711 (B1)
BUP 1983.10.24, PL 241873 (A1)
Zgłoszenie 1983.05.09
Olechnowicz-Stępień Waleria, Lamer-Zarawska Eliza, Kędzia Bogdan
Sposób wytwarzania środka przeciwbakteryjnego
WUP 1983.06.30, PL 125893 (B2)
BUP 1981.11.13, PL 229142 (A1)
Zgłoszenie 1981.08.01
Olechnowicz-Stępień Waleria, Lamer-Zarawska Eliza, Kędzia Bogdan
Sposób wytwarzania środka przeciwbakteryjnego
WUP 1983.06.30, PL 125892 (B2)
BUP 1981.11.13, PL 229141 (A1)
Zgłoszenie 1981.08.01
Rządkowska-Bodalska Halina, Olechnowicz-Stępień Waleria, Lamer-Zarawska Eliza, Cisowski Wojciech, Borys Aleksander
Sposób reaktywacji poflotacyjnych terenów osadowych
WUP 1983.07.31, odmowa
BUP 1979.04.23, PL 207806 (A1)
Zgłoszenie 1978.06.20
Tołpa Stanisław, Kukla Stanisław, Rządkowska-Bodalska Halina, Olechnowicz-Stępień Waleria, Czyżewski Wojciech, Adamek Witold, Dec Józef, Dudek Zygmunt, Wróbel-Pieciul Henryka
Sposób otrzymywania preparatu przeciwnowotworowego z zakwaszonego hydrolizatu alkalicznego z torfu
WUP 1982.12.31, PL 124110 (B1)
BUP 1979.12.03, PL 201762 (A1)
Zgłoszenie 1977.10.25
projekty
(z)realizowane w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
ostatnia aktualizacja: 9.I.2024
DEC-2023/07/X/NZ7/01206 (miniatura 7)
NCN 2020/39/B/NZ7/02901 (opus 20)
Propolis oraz polifenole pozyskiwane z tego produktu jako potencjalne środki przeciwgrzybicze
NCN 2017/26/E/HS3/00452 (sonata bis 7)
NCN 2014/15/N/NZ9/04058 (preludium 8)
Charakterystyka i parametry jakościowe miodów odmianowych oraz produktów pochodnych
ostatnia aktualizacja: 27.IX.2024
prof. dr Józef Mądalski (* 1902 - † 1995)
- 1946-1949 kierownik Katedry i Zakładu Botaniki i Farmakognozji z Ogrodem Roślin Leczniczych Wrocławskiego Uniwersytetu i Politechniki
- 1949-1950 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji AMW
- uczniowie - doktoraty:
- 1958 dr Tadeusz Kowal
- 1958 dr Stanisław Marek
- 1960 dr Eugeniusz Kuźniewski
- 1961 dr Czesław Bańkowski
- 1964 dr Halina Rządkowska-Bodalska
- 1966 dr Jan Serwatka
- 1968 dr Marian Ciaciura
prof. dr hab. Tadeusz Bodalski (* 1905 - † 1972)
- 1968-1970 kierownik Katedry Farmakognozji i Botaniki Farmaceutycznej AMW
- 1970-1972 kierownik Zakładu Farmakognozji w Instytucie Biologiczno-Farmaceutycznym AMW
- uczniowie - doktoraty:
- 1952 dr Zenon Olszewski
- 1961 dr Krystyna Barańska
- 1962 dr Waleria Olechnowicz-Stępień
- 1967 dr Eliza Lamer
- 1968 dr Ewa Malcher
prof. dr hab. Halina Rządkowska-Bodalska (* 1927 - † 2020)
- 1972-1979 kierownik Zakładu Farmakognozji w Instytucie Biologiczno-Farmaceutycznym AMW
- 1979-1981 kierownik Zakładu Farmakognozji w Instytucie Leku AMW
- 1981-1997 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji AMW
- uczniowie - doktoraty:
- 1973 dr Wojciech Cisowski
- 1998 dr Adam Kowalczyk
prof. dr hab. Waleria Olechnowicz-Stępień (* 1927 - † 1993)
- uczniowie - doktoraty
- 1975 dr Zdzisława Burzańska-Herman
- 1990 dr Bożena Kowalczyk
prof. dr hab. Wojciech Cisowski (* 1937)
- 1997-2008 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji AMW
- uczniowie - doktoraty
- 1993 dr Mirosława Krauze-Baranowska (z AM w Gdańsku)
- 1997 dr Maria Łuczkiewicz (z AM w Gdańsku)
- 1999 dr Atef Ahmed El-Hela (z AM w Gdańsku)
- 1999 dr Michał Gleńsk
- 2000 dr Izabela Fecka
- 2002 dr Piotr Migas (z AM w Gdańsku)
- 2007 dr Sebastian Turek
- 2011 dr Maciej Włodarczyk
prof. dr hab. Zbigniew Sroka (* 1958)
- 2008-2015 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji UMW
- 2022- ... kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku Roślinnego UMW
- uczniowie - doktoraty
- 2014 dr Piotr Marek Kuś
- 2018 dr Piotr Okińczyc
- 2023 dr Maciej Spiegel
prof. dr hab. Izabela Fecka (* 1969)
- 2015-2022 kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji UMW, później Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku Roślinnego UMW
- uczniowie - doktoraty
- 2016 dr Izabela Biskup
- 2017 dr Agnieszka Nowicka
- 2022 dr Agnieszka Bodalska
- 2023 dr Aneta Starzec
- 2023 dr Katarzyna Bednarska