Doktorat z nagrodą premiera

Dr Katarzyna Malec z Katedry i Zakładu Technologii Postaci Leku Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu otrzymała Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wyróżniającą się rozprawę doktorską. Pracę doceniono za nowatorskie połączenie zaawansowanej spektroskopii NMR z badaniami biologicznymi nad nanosystemami dostarczania substancji leczniczych.

Prezes Rady Ministrów przyznał nagrody za „wyróżniające się rozprawy doktorskie, wysoko ocenione osiągnięcia stanowiące podstawę nadania stopnia doktora habilitowanego lub doktora habilitowanego sztuki, a także w zakresie działalności naukowej, w tym twórczości artystycznej, oraz działalności wdrożeniowej”. Wśród osób uhonorowanych znalazła się dr Katarzyna Malec, zgłoszona właśnie w kategorii za wyróżniającą się rozprawę doktorską.

Nagrodzona praca dotyczy jednego z kluczowych wyzwań nauk farmaceutycznych: opracowania takich układów nośnik–lek, które pozwolą poprawić parametry fizykochemiczne znanych substancji czynnych i zwiększyć skuteczność terapii. Autorka skupiła się na opisie struktury nanosystemów dostarczania leku oraz na mechanizmach działania badanych nośników, co wpisuje się w światowy trend poszukiwania nowych formulacji umożliwiających bardziej efektywne wykorzystanie istniejących cząsteczek, co jest istotne w obliczu długiego i kosztownego procesu wprowadzania na rynek nowych związków.

– W ramach rozprawy doktorskiej przeprowadzono kompleksowe badania strukturalne i biologiczne przygotowanych materiałów koloidalnych – mówi dr Katarzyna Malec. – Zastosowana po raz pierwszy w tym zakresie metoda wieloczęstotliwościowego STD NMR pozwoliła szczegółowo opisać oddziaływania w systemach lek–nośnik na poziomie molekularnym. Wyniki testów aktywności biologicznej umożliwiły optymalizację nośników substancji czynnych oraz ujawniły nowy potencjał dobrze znanych substancji pomocniczych.

Dobór układów modelowych o szerokim spektrum właściwości strukturalnych pozwolił zweryfikować przydatność koncepcji DEEP-STD NMR do badania oddziaływań supramolekularnych w wielu typach materiałów. Analizę NMR uzupełniono zestawem metod komplementarnych, które potwierdziły wiarygodność interpretacji wyników uzyskanych z jej użyciem. Istotnym komponentem pracy była ocena aktywności przeciwgrzybiczej nowych formulacji wobec klinicznie opornych szczepów drożdżaków Candida spp. Autorka wykazała skuteczność micelarnych i żelowych układów z flukonazolem, zaproponowała wyjaśnienie ich działania i wskazała na nową funkcjonalność zastosowanego polimeru blokowego. Wybór flukonazolu wynikał z pilnych potrzeb klinicznych: narastającej lekooporności grzybów, niewielkiej liczby preparatów z tą substancją czynną do stosowania miejscowego oraz konieczności zwiększenia efektywności terapii. Opracowane formulacje mogą być rozwijane do postaci półstałych i płynnych, a wymiar aplikacyjny wyników potwierdzono uzyskanym patentem.

W uzasadnieniu do wniosku o nagrodę podkreślono interdyscyplinarny charakter rozprawy, łączącej technologię farmaceutyczną, chemię materiałów i zaawansowane techniki NMR z mikrobiologią oraz modelowaniem komputerowym. Praca wnosi nową wiedzę o strukturze supramolekularnej układów micelarnych i naturze zachodzących w nich interakcji, a także poszerza rozumienie funkcjonalności substancji pomocniczych, wskazując możliwości tworzenia skuteczniejszych postaci leku w kontekście globalnego wyzwania, jakim jest lekooporność.

Recenzentki rozprawy zwróciły uwagę na innowacyjność podejścia i równowagę między wymiarem poznawczym a aplikacyjnym pracy. Podkreśliły szerokie ujęcie problemu – od charakterystyki materiałów i zachodzących w nich oddziaływań metodami NMR, przez walidację wyników eksperymentalnych za pomocą dynamiki molekularnej, po dogłębną analizę działania biologicznego wytworzonych układów, obejmującą nie tylko siłę i kinetykę efektu, lecz także jego mechanizm. Taka spójna, przekrojowa strategia – od molekuły po efekt kliniczny – została uznana za wzorcowy przykład badań przyspieszających rozwój nowej generacji terapii.