Fakty i mity o HIV

Czy HIV to wyrok, czy można normalnie żyć z wirusem, a także co w przypadku, gdy podejrzewamy u siebie zakażenie? Gdzie bezpłatnie możemy przetestować się na HIV i dokąd udać się po poradę. O tym wszystkim rozmawiamy z lek. Miłoszem Lipietą doradcą ds. HIV/AIDS z Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej UMW.

Pomimo że o AIDS i HIV mówi się od dekad, wciąż wiele osób ma ograniczoną wiedzę na ten temat. Czy może Pan wyjaśnić, czym dokładnie jest HIV i jak można się nim zakazić?

Oczywiście. HIV, czyli wirus nabytego niedoboru odporności, atakuje układ odpornościowy człowieka, obniżając jego zdolność do zwalczania infekcji i powoduje rozwój niektórych nowotworów. Istnieją trzy drogi zakażenia HIV. Pierwsza - związana z niezabezpieczonymi  kontaktami seksualnymi, bez względu na orientację seksualną oraz rodzaj podejmowanej aktywności seksualnej. Druga droga to kontakt z zakażoną krwią, na przykład podczas wspólnego używania igieł i strzykawek, niesterylnych narzędzi do piercingu. Trzecią drogą jest transmisja wertykalna, czyli z matki na dziecko w czasie ciąży, porodu czy połogu. Jednak wbrew niektórym mitom, codzienny kontakt, pocałunki czy używanie tych samych przedmiotów codziennego użytku nie niosą ryzyka zakażenia.

Co powinniśmy zrobić w przypadku, jeśli mieliśmy kontakt, który moglibyśmy uznać za ryzykowny?

Przede wszystkim zachować spokój i działać rozsądnie. Jeśli mamy podejrzenie kontaktu wysokiego ryzyka, warto jak najszybciej zgłosić się do ośrodka oferującego profilaktykę poekspozycyjną (PEP). PEP to terapia lekowa, która może zapobiec zakażeniu, ale musi być rozpoczęta maksymalnie do 48 godzin po ryzykownym zdarzeniu. We Wrocławiu, na przykład, można się zgłosić do szpitala przy ul. Koszarowej. Warto również podkreślić, że PEP w przypadku ekspozycji pozazawodowych jest płatny, a miesięczna terapia to koszt ponad 1000 zł.

Wspomniał Pan o profilaktyce. Jakie jeszcze kroki możemy podjąć, by uniknąć zakażenia?

Jeżeli chodzi o profilaktykę, to oczywiście prezerwatywy dla kobiet i mężczyzn oraz chusteczki lateksowe. Nie wszystkim znaną metodą jest też PrEP, czyli profilaktyka przedekspozycyjna w formie tabletkowej, za granicą dostępna także inikcyjnie. Jeżeli ktoś z nas jest osobą bardziej aktywną seksualnie, ma wielu partnerów, nie zawsze pamięta o zabezpieczeniu to PrEP jest dla niego doskonałym rozwiązaniem. Są dwa schematy w przypadku mężczyzn. Albo jedna tabletka codziennie o mniej więcej podobnej porze, albo schemat doraźny, czyli dwie godziny przed stosunkiem i później kolejne dwa dni po jednej tabletce. W przypadku kobiet w grę wchodzi tylko terapia ciągła z uwagi na inną przenikliwość tkanek. PrEP zapobiega replikacji wirusa za pośrednictwem dwóch leków. Są to podobne substancje czynne, jak w przypadku profilaktyki poekspozycyjnej, czy też leczenia antyretrowirusowego (ARV) u osób zakażonych HIV, jednakże należy pamiętać, że PEP lub ARV to nie PrEP i nie można stosować go zamiennie! PrEP jest wysoce skuteczny, o ile przyjmowany jest zgodnie z zaleceniami oraz pod kontrolą parametrów laboratoryjnych zleconych przez lekarza. Koszt terapii w Polsce to około 160–200 zł miesięcznie.

Co powinny wiedzieć osoby, które dowiadują się o zakażeniu HIV?

Po pierwsze, HIV to nie wyrok i to należy podkreślić na samym początku. Dzięki nowoczesnym terapiom antyretrowirusowym, osoby zakażone mogą prowadzić normalne życie, w tym zakładać rodziny czy mieć zdrowe dzieci. Po około sześciu miesiącach terapii poziom wirusa we krwi (wiremia) spada do niewykrywalnego, co oznacza, że taka osoba nie zakaża innych, nawet podczas stosunków seksualnych bez zabezpieczenia. Warto też podkreślić, że długość życia osób żyjących z HIV jest porównywalna, a czasem nawet dłuższa niż u osób niezakażonych, głównie dzięki regularnym badaniom i opiece medycznej.

A co z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową?

HIV to tylko jeden z wielu wirusów, który podobnie jak bakterie chorobotwórcze może być przenoszony drogą kontaktów seksualnych. Często spotykamy się z przypadkami kiły, do zakażenia którą może dojść nawet podczas głębokich pocałunków. Niestety, świadomość tych zagrożeń jest wciąż bardzo niska w społeczeństwie. Ważne jest regularne testowanie się, niezależnie od tego czy mamy jednego czy wielu partnerów seksualnych. Testy w kierunku zakażenia HIV, HCV i kiły można wykonać bezpłatnie i anonimowo w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych, takich jak PKD przy ul. Wszystkich Świętych we Wrocławiu. Codziennie od poniedziałku do piątku od 16 do 19.30 można tam przyjść i wykonać test.

Wydaje się, że wiele barier w testowaniu wynika ze stygmatyzacji. Jak z tym walczyć?

Stygmatyzacja wynika głównie z niewiedzy. Ludzie zawsze boją się tego co obce i nieznane. Wciąż pokutują stereotypy, że HIV dotyczy wyłącznie osób homoseksualnych czy zażywających substancje psychoaktywne. To nieprawda. Każdy, kto jest aktywny seksualnie, jest potencjalnie narażony na zakażenie. Dlatego edukacja i otwarta rozmowa są kluczowe. Zachęcam do przełamywania tabu i regularnego testowania, nie tylko w obliczu ryzyka, ale także z odpowiedzialności za siebie i swoich partnerów. Wiedza ratuje życie!