Nauka jest pasją

Poprosiliśmy naukowców, którzy znaleźli się w najnowszej edycji rankingu World’s Top 2% Scientists o wypełnienie krótkiego kwestionariusza dotyczącego głównych obszarów badawczych i osiągnięć naukowych. Wszyscy otrzymali taki sam zestaw pytań. Na początek przedstawiamy badaczy z kategorii obejmującej całokształt dorobku naukowego.

Prof. Ewa Jankowska 

1. Funkcja pełniona na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu

Pracuję w Instytucie Chorób Serca. Jestem internistą, kardiologiem i geriatrą. Kieruję Zakładem Kardiologii Translacyjnej i Rejestrów Klinicznych. Kieruję także na naszej uczelni dużym niekomercyjnym badaniem klinicznym z doustną i dożylną suplementacją żelaza u osób z zespołem kruchości (FRAIL-ID). Jest to jedne z nielicznych na świecie prospektywnych badań dedykowanych leczeniu zespołu kruchości.

2. Główne obszary zainteresowań badawczych

Moim pierwotnym obszarem zainteresowań naukowych była andropauza i zaburzenia hormonalne związane z procesami starzenia się (tej tematyki dotyczył mój doktorat i częściowo habilitacja). Od ponad 10 lat za namową prof. Piotra Ponikowskiego zajęłam się problemem niedoboru żelaza u chorych z niewydolnością serca, znaczeniem klinicznym i rokowniczym tego niedoboru, ale też możliwościami terapeutycznymi. Nasze międzynarodowe badania doprowadziły do ważnych odkryć w kardiologii i medycynie w ogóle. Kontynuując ten temat, obecnie badamy metabolizm żelaza, konsekwencje metaboliczne (np. zaburzona energetyka komórek), nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne w innych chorobach sercowo-naczyniowych i u osób starszych. Stosujemy także nowe metody molekularne, m.in. we współpracy z Uniwersytetem Oksfordzkim (prof. S. Lakhal-Littleton).

3. Dlaczego akurat ta dziedzina nauki stała się dla Pani najważniejsza?

Moim studenckim marzeniem było zostać endokrynologiem, ale los rzucił mnie w jeszcze bardziej fascynującą dziedzinę, czyli kardiologię. W pewnym zakresie udało mi się połączyć zainteresowania z obszarów endokrynologii i kardiologii. Nasza historia badań nad niedoborem żelaza w chorobach sercowo-naczyniowych okazała się także pełna niespodziewanych odkryć (wielokrotnie przełamywaliśmy obowiązujące stereotypy) z możliwościami aplikowania ich w praktyce klinicznej. Aplikacyjność prowadzonych badań i niezwykłość odkryć są dla mnie kluczowymi argumentami, aby zajmować się tym obszarem badawczym.

4. Które ze swoich osiągnięć uważa Pani za najbardziej przełomowe lub inspirujące?

Dla mnie moim największym osiągnięciem była oryginalna publikacja w JAMA na temat znaczenia estrogenów u mężczyzn z niewydolnością serca. Nowatorska koncepcja o znaczeniu estrogenów dla właściwego funkcjonowania serc u mężczyzn została udowodniona badaniami zrealizowanymi we Wrocławiu. Choć nie było to wieloośrodkowe badanie kliniczne, nowatorstwo hipotezy i zaawansowane analizy okazały się być na tyle przekonujące dla recenzentów, aby opublikować je w jednym z trzech najlepszych na świecie ogólnomedycznych czasopism.

5. Które odkrycie, idea lub publikacja innego badacza szczególnie wpłynęły na Pani sposób myślenia o nauce?

Przez wiele dekad beta-blokery były przeciwwskazane w niewydolności serca. Badacze ze Szwecji postawili odważną patofizjologiczną hipotezę, że beta-blokery mogą być korzystne w leczeniu niewydolności serca i przeprowadzili pierwsze badanie potwierdzające ich koncepcję (wbrew powszechnej opinii międzynarodowych ekspertów). Kolejne badania kliniczne potwierdziły ich wyniki. Obecnie beta-blokery stanowią podstawę terapii niewydolności serca i poprawiają rokowanie w tej chorobie.

6. Jak Pani badania mogą wpływać na codzienne życie ludzi albo rozwój technologii/społeczeństwa?

Niedobór żelaza jest najczęstszym na świecie niedoborem pokarmowym i jego konsekwencje są wielowymiarowe. Optymalizacja diagnostyki stanu gospodarki żelazowej, nowe algorytmy suplementacji i ich popularyzacja mają szansę poprawić globalny stan zdrowia na świecie. Nie chodzi tutaj tylko o leczenie chorych na niewydolność serca czy inne choroby sercowo-naczyniowe, ale niwelowanie niedoboru żelaza u dzieci, kobiet, osób starszych, niedożywionych.

7. Gdyby miała Pani nieograniczone zasoby i zespół, jakie badanie lub projekt chciałaby Pani zrealizować?

Moim marzeniem jest opracowanie terapii poprawiającej funkcjonowanie fizyczne i mentalne osób starszych. Pracując także jako geriatra, widzę, jak wielką potrzebą jest wdrożenie interwencji farmakologicznych poprawiających samodzielne funkcjonowanie osób starszych z wieloma chorobami przewlekłymi. Koncepcyjnie chodzi o poprawę globalnej energetyki organizmu – idea w swojej teoretycznej koncepcji wydaje się oczywista i banalna, ale jej praktyczna realizacja nie jest prosta. 

8. Jedna rada dla młodych osób, które myślą o karierze naukowej

Moim zdaniem trzeba mieć odwagę zadawać trudne pytania w zakresie globalnych problemów w medycynie, często wbrew obowiązującym poglądom. Trzeba być także zdeterminowanym i pokornym, aby wkroczyć na ścieżkę kariery niełatwej, nieprzewidywalnej, ale z drugiej strony fascynującej, pełnej przygód i niespodzianek.

Fot. M. Sagan/USK