Nauka jest pasją

Poprosiliśmy naukowców UMW, którzy znaleźli się w najnowszej edycji rankingu World’s Top 2% Scientists o wypełnienie krótkiego kwestionariusza dotyczącego głównych obszarów badawczych i osiągnięć naukowych. Wszyscy otrzymali taki sam zestaw pytań. Na początek przedstawiamy badaczy z kategorii obejmującej całokształt dorobku naukowego. 

Prof. dr hab. Adam Matkowski

1. Funkcja pełniona na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu

Profesor, kierownik Katedry Biologii i Biotechnologii Farmaceutycznej oraz Zakładu Biologii i Botaniki Farmaceutycznej z Ogrodem Botanicznym Roślin Leczniczych, przewodniczący Rady Dyscypliny Nauki Farmaceutyczne.

2. Główne obszary zainteresowań badawczych

Rośliny lecznicze – ich właściwości farmakologiczne i terapeutyczne, metabolomika i biosynteza substancji biologicznie czynnych, biotechnologia i biochemia roślin leczniczych, fitochemia, ekofizjologia i ekologia chemiczna roślin leczniczych, etnofarmakologia i etnobotanika, fitoterapia tradycyjna Europy i Azji.

3. Dlaczego akurat ta dziedzina nauki stała się dla Pana najważniejsza?

Rośliny i grzyby (a nawet zwierzęta) lecznicze i produkty naturalne, a także ich pochodne oraz struktury inspirowane naturą stanowią większość stosowanych przez ludzkość leków. Bez roślin nie byłoby też żywności, w tym o właściwościach profilaktycznych i funkcjonalnych. Jednocześnie wciąż nie wszystko wiemy o tym chemicznym bogactwie, a jeszcze mniej rozumiemy przyczyny takiej różnorodności. Rośliny nie robią przecież leków dla ludzi, tylko produkują te substancje na własny użytek. Poznanie tych mechanizmów jest bardzo ważne dla racjonalnego i zrównoważonego wykorzystania potencjału natury dla pożytku ludzkości, a jednocześnie pozwala zrozumieć, jak skomplikowanym i pełnym fascynujących zjawisk jest otaczający nas świat przyrody.

4. Które ze swoich osiągnięć uważa Pan za najbardziej przełomowe lub inspirujące?

Mam nadzieję, że jeszcze tego nie dokonałem. 

5. Które odkrycie, idea lub publikacja innego badacza szczególnie wpłynęły na Pana sposób myślenia o nauce?

Trudno byłoby wskazać jedno dzieło czy myśl – to raczej długotrwały proces i gromadzenie wiedzy, doświadczenia, inspirujące rozmowy już od liceum i przez całe studia, potem także na konferencjach naukowych i innych spotkaniach.

6. Jak Pana badania mogą wpływać na codzienne życie ludzi albo rozwój technologii/społeczeństwa?

Dopóki będą choroby, będą potrzebne i rośliny lecznicze. Ich lepsze wykorzystanie i dogłębne zrozumienie na pewno pomoże zachować zdrowie, a kiedy się ono „zepsuje”, to nawet pomóc je przywrócić.

 7. Gdyby miał Pan nieograniczone zasoby i zespół, jakie badanie lub projekt chciałby Pan zrealizować?

Być może wszyscy słyszeli albo czytali o tajemniczych naturalnych substancjach, zwanych glikozydami (np. glikozydy nasercowe). Są to może nawet setki tysięcy różnorodnych struktur o nie całkiem znanych funkcjach, a jeszcze mniej znanych mechanizmach fizjologicznych stojących za taką rozmaitością. Nawet nie zawsze znamy gen kodujący czy enzym, który je wytwarza, a są to często ważne i wielokierunkowo działające leki naturalne, o których mechanizmach farmakologicznych też nie wszystko wiemy. A jak jeszcze do tego dołożymy całą plejadę mało poznanych krótkich niekodujących RNA, które pełnią rolę w wielu kluczowych procesach w każdym organizmie – to tematów nie zabraknie! Ale wszystko to są badania wymagające współpracy badaczy z różnych dziedzin i wykorzystujące zaawansowane techniki instrumentalne, a także bioinformatyczne – na to trzeba właśnie, i to niemałych, pieniędzy. 

8. Jedna rada dla młodych osób, które myślą o karierze naukowej

Warto spróbować – jak się spodoba, to robić i nie zniechęcać się, mimo że to droga trudna, wyboista, ciernista i ciągle pod górkę, a na końcu nie zawsze czeka nagroda w świetle jupiterów. Ale jeśli komuś zależy na odkrywaniu, jak działa świat, to warto. Nauka nie musi przynosić szybkich i konkretnych korzyści, ale z pewnością musi fascynować – bo inaczej po co?