Święta to trzy dni. A co z pozostałymi 362?

Świąteczne jedzenie często trafia na ławę oskarżonych, gdy spada nam energia albo pogarsza się nastrój. Najnowsze dane pokazują jednak, że to nie kilka dni biesiadowania ma kluczowe znaczenie dla zdrowia psychicznego Polaków. Decydują o nim przede wszystkim codzienne nawyki żywieniowe, utrwalane przez miesiące i lata.

Codzienność ważniejsza niż świąteczny wyjątek

Obfite, tradycyjne posiłki są krótkim odstępstwem od rutyny i rzadko mają długofalowe konsekwencje. Problem pojawia się gdzie indziej — w modelu żywienia kształtowanym przez pośpiech, stres i wygodę. To regularność, a nie okazjonalność, najmocniej oddziałuje na samopoczucie fizyczne i psychiczne.

— Najbardziej wymowny wniosek jest taki, że w Polsce istnieją wyraźne nierówności społeczno-demograficzne w sposobie odżywiania, które realnie przekładają się na dobrostan — podkreśla dr Mateusz Babicki, współautor analizy. — Osoby młodsze i z niższym wykształceniem częściej sięgają po fast foody i słodzone napoje, a te wzorce wyraźnie wiążą się z gorszą samooceną zdrowia.

Stres, pośpiech i „jedzenie na szybko”

Okres świąteczny bywa obciążający — zmiana rytmu dnia, presja obowiązków, napięcie emocjonalne. To właśnie wtedy utrwalone nawyki mogą się nasilać. Badacze zwracają uwagę, że jedzenie w reakcji na stres, regularne zamawianie fast foodów po pracy czy pomijanie produktów roślinnych stopniowo pogarszają kondycję psychiczną.

Wzorzec ma znaczenie

Świąteczne potrawy nie są problemem. Problemem jest codzienny schemat, który powtarzamy przez miesiące i lata. To on kształtuje nastrój, poziom energii i długofalowy dobrostan.

— Wyniki jasno pokazują potrzebę edukacji zdrowotnej od wczesnych etapów życia — podsumowuje dr Babicki. — Młodsze osoby częściej wybierają mniej korzystne wzorce żywieniowe i są bardziej podatne na zaburzenia odżywiania, które silnie korelują ze zdrowiem psychicznym.

Święta nie pogarszają naszego zdrowia psychicznego. Robi to codzienność — pełna stresu, zmęczenia i automatycznych wyborów. Być może więc świąteczna przerwa to dobry moment nie na wyrzuty sumienia, lecz na refleksję nad tym, jak jemy przez pozostałe 362 dni w roku.

Przeczytaj więcej

Materiał powstał na podstawie artykułu:
DOI: 10.3390/nu17182924

Autorki i autorzy: Grażyna Zweifler, Anna Zimny-Zając, Mateusz Babicki, Karolina Kłoda, Grzegorz Mazur, Beata Jankowska-Polańska, Agnieszka Mastalerz-Migas, Siddarth Agrawal

Nutrients 2025, Socio-Demographic Disparities in Diet and Their Association with Physical and Mental Well-Being: Million-Participant Cross-Sectional Study in Poland