Muzeum Farmacji - Wystawy

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)
 

Na parterze kamienicy przy Kurzym Targu działała apteka przez około 700 lat (połowa XIII w. do 1951 r.). Po przekroczeniu progu Muzeum trafiamy do sali ekspedycyjnej, gdzie wydawano leki. Znajdują się tutaj zabytkowe meble, a także szereg narzędzi używanych w przeszłości do produkcji leków oraz pojemników do przechowywania surowców.

Aptekarze zdawali sobie sprawę z terapeutycznego wpływu wnętrza na psychikę pacjentek i pacjentów. Dlatego też umiejętnie tę wiedzę stosowali. Drewniane meble z półkami szczelnie wypełnionymi słoiczkami i buteleczkami z substancjami do produkcji leków, a później również lekami, z jednej strony ocieplały wnętrze, z drugiej zaś przyciągały wzrok i wzbudzały ciekawość, odwracając w ten sposób myśli od złego samopoczucia.

Ekspozycja przybliża charakter dawnej apteki, w której sprzedawano nie tylko środki lecznicze, ale także kosmetyki, przyprawy, wypieki, wina, nalewki, miody i inne.

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)
 

W piwnicy znajduje się rekonstrukcja średniowiecznej pracowni alchemicznej. Choć alchemia najczęściej obecnie kojarzona jest z magią, przemianą metali nieszlachetnych w złoto, poszukiwaniem kamienia filozoficznego i eliksiru wiecznej młodości, należy pamiętać, że była to dziedzina wiedzy wykładanej na średniowiecznych uniwersytetach. taki był wówczas standard racjonalności. Arabskie słowo al-kimya’ oznaczało to, co dziś rozumiemy pod pojęciem chemii. Chęć wyróżnienia i opisania składowych części, z których zbudowany jest świat, sprawiła, że alchemicy przyczynili się do rozwoju wiedzy. Opracowali sposoby wytwarzania tuszu, barwników, farb, kosmetyków, ceramiki i prochu strzelniczego. Ponadto przyczynili się do poznania procesów obróbki rud metali, destylacji, garbowania skór, produkcji szkła, przygotowania ekstraktów i nalewek.

Jako że alchemicy starali się poznać elementy, z których zbudowana jest rzeczywistość, tworzyli pierwsze tablice okresowe. Alchemia miała istotny wpływ na farmację, co potwierdza m.in. fakt, że lekarze (fizycy) i aptekarze używali niekiedy tych samych co alchemicy symboli dla oznaczania składników w recepturach, czynności chemicznych, naczyń aptecznych. Przyczynili się też do rozpowszechnienia chemii ogólnej i farmaceutycznej. Udoskonalili bowiem metody oczyszczania ciał przez zastosowanie procesów takich jak destylacja, sublimacja i krystalizacja. W swoich doświadczeniach posługiwali się aparatami, które do dziś stosowane są w laboratoriach chemicznych, np. łaźniami wodnymi, kolbami destylacyjnymi, chłodnicami i odbieralnikami.

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)
 

W dwóch pomieszczeniach piwnicznych zgromadzono ciężki sprzęt do obróbki surowców, m.in. różnego typu młyny do rozdrabniania, w tym młynki walcowe (tzw. trójwalcówki), które rozcierają surowce pomiędzy trzema gładkimi walcami obracającymi się w przeciwnych kierunkach z różną prędkością. Służyły one do produkcji maści, past i kremów.

Innym typem młyna był młyn tarczowo-palcowy, w którym elementami roboczymi są dwie tarcze (ruchoma  i stała) ułożone względem siebie równolegle w płaszczyźnie pionowej. Na powierzchniach tarcz rozmieszczone są „palce” mielące, wykonane ze stali bardzo odpornej na ścieranie, które po zamknięciu młyna zachodzą między siebie.

W pomieszczeniach znajduje się także sieczkarka do ziół oraz różnego rodzaju prasy – wyciskarki służące do pozyskiwania soków (z owoców lub ziół) oraz olejów. Prezentowane są także sterylizatory, czyli hermetyczne zamykane zbiorniki służące do wyjaławiania sprzętu laboratoryjnego (przedmiotów szklanych, ceramicznych, metalowych) przez oddziaływanie wysoką temperaturą pod ciśnieniem, a także bębny drażerskie i mieszdało do maści.

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)
 

Część ekspozycji na pierwszym piętrze poświęcona jest lekowi naturalnemu. Znajduje się tutaj materia medica, czyli surowce lecznicze pochodzenia naturalnego służące do sporządzania leków. Jest tu materia medica vegetabilis, czyli roślinne surowce lecznicze oraz materia medica animalis, czyli zwierzęce surowce lecznicze. Jest również materia medica homeopatica, czyli zestaw do produkcji leków homeopatycznych. Surowce mineralne wyeksponowane są w jednym z pomieszczeń piwnicznych.

Znajduje się tutaj także rekonstrukcja gabinetu aptekarza, który połączony był z salą ekspedycyjną otworem w podłodze, który służył jako "domofon". W gablotach mieszczących się w gabinecie zgromadzono sprzęt używany w aptekach do XIX w.: tabletkarki, pigulnice, alembiki, moździerze metalowe i ceramiczne, kwarty, jak również różnego typu wagi (ręczne, szufladkowe, szafkowe). Na uwagę zasługuje ceramiczna chińska misa do flebotomii (upustów krwii) z XIX w.

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

fot. by Andrzej Owczarek (Radio Wrocław)

Ekspozycja na drugim piętrze poświęcona jest lekom syntetycznym i półsyntetycznym oraz metodom ich produkcji. Początki leków syntetycznych związane są z rozwojem chemii i odkryciem sztucznych barwników w połowie XIX w. Jednym z pierwszych leków syntetycznych była aspiryna. Choć włoscy naukowcy wyekstraktowali salicynę (aktywny składnik aspiryny) z kory wierzbowej już w 1826 r., do momenu jej opatentowania w 1900 r. i wpisania Aspiryny do Księgi Rekordów Guinnessa sporo się działo. Dziejom tego i innych środków syntetycznych towarzyszyły historie niezwykłych naukowców.

Ponadto na wystawie zobaczyć można aparaturę analityczną i pomiarową, kolekcję opakowań po lekach z okresu II Rzeczypospolitej i pierwszej połowy XX w., czy stałą postać leku przedstawiającą różne formy tabletek, drażetek, kapsułek czy czopków.

Sala arabska na trzecim piętrze wprowadza w świat kultur muzułmańskich i afrykańskich. Na ścianach zgromadzono kolekcję reprodukcji miniatur medycznych pochodzących ze średniowiecznych muzułmańskich traktatów medycznych prezentujących ówczesny standard wiedzy medycznej. W gablotach natomiast znajdują się artefakty używane do dzisiaj w lecznictwie tradycyjnym różnych obszarów Afryki Północnej.