Błonica | Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Błonica

jest określana jako dyfteryt, krup lub dławiec. To ciężka choroba zakaźna. Wywoływana jest przez bakterie zwane maczugowcami błonicy (Corynebacterium diphtheriae). Powodują tworzenie się grubych nalotów (błon rzekomych) w gardle i tchawicy. Mogą zablokować drogi oddechowe, prowadząc do uduszenia. Poza zmianami miejscowymi, bakterie produkują toksynę, która zabija komórki i uszkadza przede wszystkim serce, układ nerwowy i nerki.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub nosicielem.

^{Krtań i tchawica dziesięcioletniego dziecka z masywnymi błonami rzekomymi, zmianami wywołanymi na skutek BŁONICY (1932, Kraków)}
^{Eksponat z Muzeum Medycyny Sądowej UMW}

CZYNNIK
Bakteria Corynebacterium diphtheriae maczugowiec błonicy i jej toksyna, namnaża się w drogach oddechowych.

bakterie Gram-dodatnie Corynebacterium diphtheriae
^{Mikrofotografia przedstawia szereg bakterii Gram-dodatnich Corynebacterium diphtheriae , które zostały wybarwione techniką błękitu metylenowego. Próbka została pobrana z hodowli skośnej Pai.}
^{Źródło: phil.cdc.gov, (PHIL)}

OBJAWY
– gorączka, ból gardła, trudności w połykaniu i oddychaniu, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, martwicze błony w gardle i migdałkach

POWIKŁANIA
– niewydolność oddechowa, niewydolność krążenia, porażenie nerwów, zgon

PROFILAKTYKA
– szczepienia

SZCZEPIONKA kroki milowe

1888 r. – Émile Roux i Alexandre Yersin (Institut Pasteur) wykazali, że za chorobę odpowiada toksyna wydzielana przez bakterię błonicy (fundament terapii surowicowej).
1890 r. – Emil von Behring oraz Shibasaburo Kitasato opisali i opracowali surowicę antytoksyczną (pasywną immunizację). Behring otrzymał za to pierwszego Nobla w medycynie w 1901 r.
1923 r. – Gaston Ramon stworzył toksoid błoniczy (aktywną immunizację); równolegle pracował nad nim Alexander T. Glenny (ulepszenia z adjuwantem).

KALENDARZ szczepień w Polsce

DTP – szczepienia obowiązkowe i bezpłatne w 2., 4., 6., 16-18 miesiącu życia, dawki przypominające w 6., 14. i 19. roku życia oraz zalecane dawki przypominające co 10 lat u dorosłych.

CIEKAWOSTKI

Błonica oficjalną nazwę zawdzięcza francuskiemu lekarzowi Pierre'owi Bretonneau (1778–1862), który nazwał chorobę dyfterytem. Pochodzi ona od greckiego słowa oznaczającego „skórę” lub „skórę licową”, które opisuje nalot pojawiający się w gardle (czyli błonę rzekomą).
Emil von Behring był pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1901) za odkrycie terapii surowicowej błonicy.
Terenami endemicznego występowania błonicy są kraje o ograniczonym dostępie do szczepień, przede wszystkim Południowo-Wschodnia Azja, Południowy Pacyfik, Bliski Wschód, Afryka, Europa Wschodnia, a także Ameryka Środkowa. W Europie każdego roku odnotowuje się obecnie 100-200 zachorowań i przypadki zgonów. Większość chorych podróżowała do krajów, gdzie ta choroba nadal występuje najczęściej.
Pojedyncze przypadki zachorowań w Europie i liczne w innych rejonach są dowodem na konieczność szczepień, nawet w sytuacji, kiedy nie widujemy choroby na co dzień.

STATYSTYKI

Zachorowania i zgonny na błonicę w Polsce:

Lata 1919–1930-te (wczesne rejestrowanie)
– 1919 r. rozpoczęcie rejestracji zachorowań w Polsce
– w latach 1920. odnotowywano kilkanaście tysięcy przypadków rocznie
– latach 1930. około 20 000 przypadków rocznie

Lata powojenne — epidemia błonicy (1950–1954)
— zachorowania: od 24 000 do niemal 44 000 rocznie

Po wprowadzeniu masowych szczepień (od 1954)
– gwałtowny spadek zachorowań, poniżej 5 000 przypadków rocznie

Lata 1970. i 1980.
– sporadyczne przypadki

Stan zachorowań w XXI wieku:
– pojedyncze zgłoszenia : marzec 2025 r.
– Pierwszy od lat pełnoobjawowy przypadek u 6-latka we Wrocławiu, który wrócił z wakacji na Zanzibarze. Niezaszczepione dziecko trafiło w stanie ciężkim do szpitala, wymagało intensywnego leczenia.
Epidemiologiczne dochodzenie objęło ponad 500 osób, włączając pasażerów trzech międzynarodowych lotów.

Źródła: