Katedra i Zakład Toksykologii
ul. Borowska 211, 50-556 Wrocław
tel.: 71 784 04 51, faks: 71 784 04 52
e-mail: wf-15@umw.edu.pl
Prof. dr hab. Agnieszka Piwowar
e-mail: agnieszka.piwowar@umw.edu.pl
Beata Koprowska
samodzielny referent
e-mail: beata.koprowska@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 51
dr hab. Anna Bizoń
e-mail: anna.bizon@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 55
dr hab. Ewa Sawicka
e-mail: ewa.sawicka@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 53
dr Adriana Kubis-Kubiak
e-mail: adriana.kubis-kubiak@umw.edu.pl
tel.: 71 784 01 30
dr Beata Szymańska
e-mail: beata.szymanska@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 57
dr Ewa Żurawska-Płaksej
e-mail: ewa.zurawska-plaksej@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 56
mgr Katarzyna Lipke
e-mail: katarzyna.lipke@umw.edu.pl
tel. 71 784 04 51
inż. Agnieszka Gałka
e-mail: agnieszka.galka@umw.edu.pl
tel. 71 784 04 54
mgr Anna Guzik
e-mail: anna.guzik@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 54
inż. Ewa Jarosz
e-mail: ewa.jarosz@umw.edu.pl
tel. 71 784 04 54
mgr Justyna Niepsuj
e-mail: justyna.niepsuj@student.umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 51
Pracownia Markerów Uszkodzenia Dróg Moczowych
Kierownik
dr Beata Szymańska
e-mail: beata.szymanska@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 57
Pracownia Prewencji Toksykologicznej i Chemicznej Kancerogenezy
Kierownik
dr hab. Ewa Sawicka
e-mail: ewa.sawicka@umw.edu.pl
tel.: 71 784 04 53
Pracownia Toksykologii Molekularnej
Kierownik
dr Adriana Kubis-Kubiak
e-mail: adriana.kubis-kubiak@umw.edu.pl
tel.: 71 784 01 30
- Ocena zaburzeń metabolicznych i hormonalnych występujących u kobiet z zespołem policystycznych jajników oraz ich związek z ekspozycją na czynniki środowiskowe ze szczególnym uwzględnieniem związków endokrynnie czynnych;
- Oszacowanie nasilenia stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego oraz ich wpływu na wielkość zaburzeń procesów neurozapalnych i demielinizacyjnych u pacjentów chorujących na rzutowo-reemisyjną postać stwardnienia rozsianego;
- Badanie działania łącznego estrogenów oraz ksenoestrogenów środowiskowych w patogenezie nowotworów hormonozależnych, zwłaszcza rak piersi oraz rak jajnika;
- Ocena wpływu wybranych ksenoestrogenów i hiperglikemii na aktywność inhibitorów aromatazy w badaniach modelowych in vitro raka piersi;
- Badania wpływu lipotoksyczności oraz wybranych leków z grupy nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy na metabolizm tłuszczów oraz insuliny w komórkach układu nerwowego;
- Badania modelowe szlaków sygnałowych w neurotoksyczności i ekscytotoksyczności indukowanej wybranymi czynnikami chemicznymi;
- Modelowanie zaburzeń neuropatologicznych w naczyniu - generowanie i charakteryzowanie organoidów mózgu oraz asembloidów o różnych tożsamościach regionalnych;
- Opracowanie i optymalizacja efektywnej metody izolacji i hodowli komórek neuronalnych i astrocytarnych uzyskanych z zamrożonego odzwierzęcego materiału;
- Ocena wpływu terapii antyretrowirusowej na rozwój zaburzeń i chorób współistniejących u ludzi żyjących z HIV poddanych długoletniej terapii antyretrowirusowej;
- Analiza i ocena przydatności diagnostycznej i prognostycznej wybranych parametrów
w diagnozowaniu chorób układu moczowego (zwłaszcza pęcherza moczowego); - Wpływ glikacji białek (zwłaszcza albuminy) na wiązanie leków stosowanych najczęściej w leczeniu chorób cywilizacyjnych w oparciu o multispektroskopowe badania in vitro;
- Ocena związku metabolitów mikrobioty jelitowej (N-tlenku trimetyloaminy, p-krezolu i indoksylu) z manifestacją kliniczną chorób układu krążenia;
- Opracowywanie i walidacja metod oznaczania metabolitów L-argininy z użyciem techniki LC-MS i ocena jej wykorzystania pacjentów z zawałem mięśnia sercowego;
- Niecelowana analiza metabolomiczna jako narzędzie w diagnostyce i monitorowaniu różnych jednostek chorobowych.
- Ocena udziału wybranych ksenobiotykyków w zaburzeniach równowagi redox u osób narażonych środowiskowo i ocena predyktorów tych zaburzeń;
- Ocena glukotoksyczności i potencjału prooksydacyjnego wybranych ksenobiotyków w oparciu o wybrane markery tych procesów w badaniach in vivo i ex vivo oraz ocena protekcyjnego działania niektórych związków pochodzenia naturalnego.
1. Szymańska B, Knysz B, Ciepłucha H, Piwowar A: Assessment of metabolic, inflammatory, and immunological disorders using a new panel of plasma parameters in people living with HIV undergoing antiretroviral therapy - a retrospective study, Journal of Clinical Medicine, 2024, vol. 13, nr 15, art.4580 [21 s.], DOI:10.3390/jcm13154580, 140 punktów, IF(3)
2. Niepsuj J, Piwowar A, Franik G, Bizoń A: Impact of smoking and obesity on the selected peptide hormones and metabolic parameters in the blood of women with polycystic ovary syndrome - preliminary study, International Journal of Molecular Sciences, 2024, vol. 25, nr 16, art.8713 [17 s.], DOI:10.3390/ijms25168713, 140 punktów, IF(4,9)
3. Niepsuj J, Piwowar A, Franik G, Bizoń A: The concentration of follistatin and activin A in serum and selected biochemical parameters in women with polycystic ovary syndrome: stratification by tobacco smoke exposure, insulin resistance, and overweight/obesity, Journal of Clinical Medicine, 2024, vol. 13, nr 17, art.5316 [14 s.], DOI:10.3390/jcm13175316, 140 punktów, IF(3)
4. Kokot I, Mazurek S, Piwowar A, Sokolik R, Rodak K, Kacperczyk M, Szostak R, Cuprych P, Korman L, Kratz E M: Comparative profiling of serum biomarkers and ATR-FTIR spectroscopy for differential diagnosis of patients with rheumatoid and psoriatic arthritis - a pilot study, Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy, 2024, vol. 321, art.124654 [11 s.], DOI:10.1016/j.saa.2024.124654, 140 punktów, IF(4,3)
5. Szymańska B, Dembowski J, Małkiewicz B, Piwowar A: Assessment of interleukin 17A and 23 in the course of bladder cancer and selected benign urological diseases, Journal of Physiology and Pharmacology, 2024, vol. 75, nr 1, s. 79-88, DOI:10.26402/jpp.2024.1.08, 100 punktów, IF(2)
6. Wiglusz K, Żurawska-Płaksej E, Piwowar A, Wiglusz RJ.: In vitro studies of hemoglobin's affinity for the Vitamin B9 and control of its stability character, International Journal of Biological Macromolecules, 2024, vol. 271, art.132665 [11 s.], DOI:10.1016/j.ijbiomac.2024.132665, 100 punktów, IF(7,7)
7. Chojdak-Łukasiewicz J, Bizoń A, Kołtuniuk A, Waliszewska-Prosół M, Budrewicz S, Piwowar A, Pokryszko-Dragan A: Are sirtuins 1 and 2 relevant players in relapsing–remitting multiple sclerosis?, Biomedicines, 2024, vol. 12, nr 9, art.2027 [11 s.], DOI:10.3390/biomedicines12092027, 100 punktów, IF(3,9)
8. Boszkiewicz K, Moreira H, Sawicka E, Szyjka A, Piwowar A: The effect of metalloestrogens on the effectiveness of aromatase inhibitors in a hormone-dependent breast cancer cell model, Cancers, 2023, vol. 15, nr 2, art.457 [18 s.], DOI:10.3390/cancers15020457, 200 punktów, IF(4,5)
9. Bizoń A, Chojdak-Łukasiewicz J, Budrewicz S, Pokryszko-Dragan A, Piwowar A: Exploring the relationship between antioxidant enzymes, oxidative stress markers, and clinical profile in relapsing–remitting multiple sclerosis, Antioxidants, 2023, vol. 12, nr 8, art.1638 [17 s.], DOI:10.3390/antiox12081638, 140 punktów, IF(6)
10. Bizoń A, Piwowar A: Expression of paraoxonase 1 in HEK293 cells and its effect on lactonase and arylesterase activity in samples containing human serum and/or prooxidant or antioxidant agents - a preliminary study, Acta Poloniae Pharmaceutica, 2023, vol. 80, nr 3, s. 399-408, DOI:10.32383/APPDR/163453, 140 punktów, IF(0,4)
11. Boszkiewicz K, Piwowar A: High glucose reduces anti-tumor activity of aromatase inhibitors in a hormone-dependent breast cancer cell model, Acta Poloniae Pharmaceutica, 2023, vol. 80, nr 3, s. 417-428, DOI:10.32383/appdr/168363, 140 punktów, IF(0,4)
12. Kubis-Kubiak A, Wiatrak B, Piwowar A: Comparison of physiological state and conditions imitating the comorbidity of type 2 diabetes with Alzheimer's disease. The impact on: proliferation, H2O2, Aβ42, S100A8, S100B levels, neuronal protrusion and neurogenesis, Acta Poloniae Pharmaceutica, 2023, vol. 80, nr 4, s. 675-692, DOI:10.32383/appdr/171296, 140 punktów, IF(0,4)
13. Lipke K, Kubis-Kubiak A, Piwowar A: The influence of nucleoside reverse transcriptase inhibitors on mitochondrial activity, lipid content, and fatty-acid-binding protein levels in microglial HMC3 cells, Pharmaceuticals, 2023, vol. 16, nr 12, art.1661 [19 s.], DOI:10.3390/ph16121661, 140 punktów, IF(4,3)
14. Sawicka E, Kulbacka J, Drąg-Zalesińska M, Woźniak A, Piwowar A: Effect of interaction between chromium(VI) with 17β-estradiol and its metabolites on breast cancer cell lines MCF-7/WT and MDA-MB-175-VII: preliminary study, Molecules, 2023, vol. 28, nr 6, art.2752 [25 s.], DOI:10.3390/molecules28062752, 140 punktów, IF(4,2)
15. Szymańska B, Stępień M, Knysz B, Zalewska M, Radziszewski D, Ciepłucha H, Szetela B, Szymczak A, Piwowar A: Evaluation of immune status and selected sirtuins in people living with HIV after fully vaccinating for COVID-19, Acta Poloniae Pharmaceutica, 2023, vol. 80, nr 6, s. 1011-1028, DOI:10.32383/appdr/175542, 140 punktów, IF(0,4)
16. Mączyński M, Regiec A, Płoszaj P, Kacaniova M, Piwowar A: Evaluation of antibacterial activity 5-amino-3-methylisoxazole-4-carbohydrazide and 5-aminoisoxazole[5,4-d]pyrimidin-4-one derivatives, Acta Poloniae Pharmaceutica, 2023, vol. 80, nr 1, s. 79-90, DOI:10.32383/appdr/162790, 140 punktów, IF(0,4)
17. Stępień M, Świątoniowska-Lonc N, Knysz B, Jankowska-Polańska B, Kuźniarski A, Piwowar A, Zalewska M: An epidemiological and retrospective study in a cohort qualified for SARS-CoV-2 vaccination in the region of Lower Silesia, Poland [research letter], Advances in Clinical and Experimental Medicine, 2023, vol. 32, nr 3, s. 385-389, DOI:10.17219/acem/161461, 140 punktów, IF(2,1)
18. Piwowar A, Czwojdziński E, Marchewka Z, Adamczuk A, Świątoniowska-Lonc N, Jankowska-Polańska B: Compliance and satisfaction with treatment as a success of therapy effectiveness in the group of patients with ischemic heart disease: a cross-sectional study, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 2023, vol. 36, nr 4, s. 465-476, DOI:10.13075/ijomeh.1896.02107, 100 punktów, IF(1,4)
19. Piwowar A, Żurawska-Płaksej E, Bizoń A, Sawicka E, Płaczkowska S, Prescha A: The impact of dietary nitrates and acrylamide intake on systemic redox status in healthy young adults, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 2023, vol. 36, nr 6, s. 773-787, DOI:10.13075/ijomeh.1896.02246, 100 punktów, IF(1,4)
20. Szymańska B, Marchewka Z, Knysz Brygida, Piwowar A: Selected biochemical parameters in the urine of HIV-infected patients in monitoring of kidney function, Archives of Medical Science, 2023, vol. 19, nr 5, s. 1289-1302, DOI:10.5114/aoms/114635, 100 punktów, IF(3)
21. Jurkowska K, Szymańska B, Knysz B, Piwowar A. The Effect of Antiretroviral Therapy on SIRT1, SIRT3 and SIRT6 Expression in HIV-Infected Patients. Molecules. 2022 Feb 17;27(4):1358. doi:10.3390/molecules27041358. IF: 4,412 MNiSW: 140,00
22. Żurawska-Płaksej E, Wiglusz R, Piwowar A, Wiglusz K. In Vitro Investigation of Binding Interactions between Albumin-Gliclazide Model and Typical Hypotensive Drugs. Int J Mol Sci. 2021 Dec 28;23(1):286. doi:10.3390/ijms23010286. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
23. Sawicka E, Saczko J, Kulbacka J, Szydełko M, Szymańska B, Piwowar A. The Influence of Interaction between Cadmium with 17β-Estradiol, 2-Methoxyestradiol and 16α-Hydroxyestrone on Viability and p-Glycoprotein in Ovarian Cancer Cell Line. Int J Mol Sci. 2022 Feb 27;23(5):2628. doi:10.3390/ijms23052628. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
24. Lipke K, Kubis-Kubiak A, Piwowar A. Molecular Mechanism of Lipotoxicity as an Interesting Aspect in the Development of Pathological States-Current View of Knowledge. Cells. 2022 Mar 1;11(5):844. doi:10.3390/cells11050844. IF: 6,600 MNiSW: 140,00
25. Jankowska-Polańska B, Sarzyńska K, Czwojdziński E, Świątoniowska-Lonc N, Dudek K, Piwowar A. Attitude of Health Care Workers and Medical Students towards Vaccination against COVID-19. Vaccines (Basel). 2022 Mar 29;10(4):535. doi:10.3390/vaccines10040535. IF: 4,422 MNiSW: 140,00
26. Jurkowska K, Szymańska B, Knysz B, Piwowar A. Effect of Combined Antiretroviral Therapy on the Levels of Selected Parameters Reflecting Metabolic and Inflammatory Disturbances in HIV-Infected Patients. J Clin Med. 2022 Mar 19;11(6):1713. doi:10.3390/jcm11061713. IF: 4,242 MNiSW: 140,00
27. Bizoń A, Tchórz A, Madej P, Leśniewski M, Wójtowicz M, Piwowar A, Franik G. The activity of superoxide dismutase, its relationship with the concentration of zinc and copper and the prevalence of rs2070424 superoxide dismutase gene in women with polycystic ovary syndrome - preliminary study. J Clin Med 2022 Vol.11 no.9 art.2548 [10 s.], doi:10.3390/jcm11092548. IF: 4,242 MNiSW: 140,00
28. Szymańska B, Jurkowska K, Knysz B, Piwowar A. Differences in Expression of Selected Interleukins in HIV-Infected Subjects Undergoing Antiretroviral Therapy. Viruses 2022, 14, 997. doi:10.3390/v14050997 IF: 5,048 MNiSW: 100,00
29. Wiatrak B, Jawień P, Matuszewska A, Szeląg A, Kubis-Kubiak A. Effect of amyloid-β on the redox system activity in SH-SY5Y cells preincubated with lipopolysaccharide or co-cultured with microglia cells. Biomed Pharmacother. 2022 May;149:112880. doi:10.1016/j.biopha.2022.112880. IF: 6,530 MNiSW: 100,00
30. Wiglusz K, Żurawska-Płaksej E, Rorbach-Dolata A, Piwowar A. How Does Glycation Affect Binding Parameters of the Albumin-Gliclazide System in the Presence of Drugs Commonly Used in Diabetes? In Vitro Spectroscopic Study. Molecules. 2021 Jun 24;26(13):3869. doi:10.3390/molecules26133869. IF: 4,412 MNiSW: 140,00
31. Kubis-Kubiak A, Wiatrak B, Piwowar A. The Impact of High Glucose or Insulin Exposure on S100B Protein Levels, Oxidative and Nitrosative Stress and DNA Damage in Neuron-Like Cells. Int J Mol Sci. 2021 May 24;22(11):5526. doi:10.3390/ijms22115526. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
32. Kratz EM, Sołkiewicz K, Kubis-Kubiak A, Piwowar A. Sirtuins as Important Factors in Pathological States and the Role of Their Molecular Activity Modulators. Int J Mol Sci. 2021 Jan 10;22(2):630. doi:10.3390/ijms22020630. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
33. Kokot I, Piwowar A, Jędryka M, Sołkiewicz K, Kratz EM. Diagnostic Significance of Selected Serum Inflammatory Markers in Women with Advanced Endometriosis. Int J Mol Sci. 2021 Feb 25;22(5):2295. doi:10.3390/ijms22052295. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
34. Bizoń A, Płaczkowska S, Niepsuj J, Czwojdzińska M, Leśniewski M, Nowak A, Pluta D, Madej P, Piwowar A, Franik G. Body Composition and Its Impact on the Hormonal Disturbances in Women with Polycystic Ovary Syndrome. Nutrients. 2021 Nov 24;13(12):4217. doi:10.3390/nu13124217. IF: 5,719 MNiSW: 140,00
35. Jurkowska K, Szymańska B, Knysz B, Kuźniarski A, Piwowar A. Sirtuins as Interesting Players in the Course of HIV Infection and Comorbidities. Cells. 2021 Oct 13;10(10):2739. doi:10.3390/cells10102739. IF: 6,600 MNiSW: 140,00
36. Bizoń A, Franik G, Niepsuj J, Czwojdzińska M, Leśniewski M, Nowak A, Szynkaruk-Matusiak M, Madej P, Piwowar A. The Associations between Sex Hormones and Lipid Profiles in Serum of Women with Different Phenotypes of Polycystic Ovary Syndrome. J Clin Med. 2021 Aug 31;10(17):3941. doi:10.3390/jcm10173941. IF: 4,242 MNiSW: 140,00
37. Wigner P, Szymańska B, Bijak M, Sawicka E, Kowal P, Marchewka Z, Saluk-Bijak J. Oxidative stress parameters as biomarkers of bladder cancer development and progression. Sci Rep. 2021 Jul 23;11(1):15134. doi:10.1038/s41598-021-94729-w. IF: 4,380 MNiSW: 140,00
38. Kratz EM, Kokot I, Dymicka-Piekarska V, Piwowar A. Sirtuins-The New Important Players in Women's Gynecological Health. Antioxidants (Basel). 2021 Jan 10;10(1):84. doi:10.3390/antiox10010084. IF: 6,313 MNiSW: 100,00
39. Kokot I, Piwowar A, Jędryka M, Kratz EM. Is There a Balance in Oxidative-Antioxidant Status in Blood Serum of Patients with Advanced Endometriosis? Antioxidants (Basel). 2021 Jul 8;10(7):1097. doi:10.3390/antiox10071097. IF: 6,313 MNiSW: 100,00
40. Szymańska B, Matuszewski M, Dembowski J, Piwowar A. Initial Evaluation of Uroplakins UPIIIa and UPII in Selected Benign Urological Diseases. Biomolecules. 2021 Dec 2;11(12):1816. doi:10.3390/biom11121816. IF: 4,879 MNiSW: 100,00
41. Sawicka E, Saczko J, Roik J, Kulbacka J, Piwowar A. Effect of Interaction between 17β-Estradiol, 2-Methoxyestradiol and 16α-Hydroxyestrone with Chromium (VI) on Ovary Cancer Line SKOV-3: Preliminary Study. Molecules. 2020 Nov 9;25(21):5214. doi:10.3390/molecules25215214. IF: 4,412 MNiSW: 140,00
42. Piwowar A, Rembiałkowska N, Rorbach-Dolata A, Garbiec A, Ślusarczyk S, Dobosz A, Długosz A, Marchewka Z, Matkowski A, Saczko J. Anemarrhenae asphodeloides rhizoma Extract Enriched in Mangiferin Protects PC12 Cells against a Neurotoxic Agent-3-Nitropropionic Acid. Int J Mol Sci. 2020 Apr 4;21(7):2510. doi:10.3390/ijms21072510. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
43. Kubis-Kubiak A, Dyba A, Piwowar A. The Interplay between Diabetes and Alzheimer's Disease-In the Hunt for Biomarkers. Int J Mol Sci. 2020 Apr 15;21(8):2744. doi:10.3390/ijms21082744. IF: 5,924 MNiSW: 140,00
44. Wiatrak B, Kubis-Kubiak A, Piwowar A, Barg E. PC12 Cell Line: Cell Types, Coating of Culture Vessels, Differentiation and Other Culture Conditions. Cells. 2020 Apr 14;9(4):958. doi:10.3390/cells9040958. IF: 6,600 MNiSW: 140,00
45. Płaczkowska S, Pawlik-Sobecka L, Kokot I, Piwowar A. The association between serum uric acid and features of metabolic disturbances in young adults. Arch Med Sci. 2020 Mar 12;17(5):1277-1285. doi:10.5114/aoms.2020.93653. IF: 3,318 MNiSW: 100,00
46. Szymańska B, Sawicka E, Matuszewski M, Dembowski J, Piwowar A. The Dependence between Urinary Levels of Angiogenesis Factors, 8-Iso-prostaglandin F2α, ɣ-Synuclein, and Interleukin-13 in Patients with Bladder Cancer: A Pilot Study. J Oncol. 2020 Dec 2;2020:4848752. doi:10.1155/2020/4848752. IF: 4,375 MNiSW: 100,00
47. Rorbach-Dolata A, Piwowar A. Extracellular signal-regulated kinases, P38 and c-Jun N-terminal kinases phosphorylation changes in PC12 cells with diabetic disturbances and comorbid excitotoxicity - a preliminary report. J Physiol Pharmacol. 2020 Oct;71(5). doi:10.26402/jpp.2020.5.03. IF: 3,011 MNiSW: 100,00
PROWADZONE ZAJĘCIA
Kierunek Farmacja
Toksykologia – IV rok: wykłady, ćwiczenia (100 godzin)
Toksykologia – dla studentów programu Erasmus Plus: wykłady, ćwiczenia, seminaria
Farmakoepidemiologia – V rok: wykłady, seminaria (25 godzin)
Kierunek Analityka Medyczna
Toksykologia – IV rok: wykłady, ćwiczenia, seminaria (105 godzin)
Higiena z epidemiologią – I rok: wykłady, seminaria (30 godzin)
Kierunek Ratownictwo Medyczne
Farmakologia z toksykologią - I rok: wykłady, ćwiczenia (40 godzin)
Kierunek Dietetyka II rok, I stopień
przedmiot - ”Higiena i Toksykologia Żywności”
Kierunek Dietetyka II rok II stopień
przedmiot "Ksenobiotyki a metabolizm składników pokarmowych i zachowania żywieniowe"
Ćwiczenia specjalistyczne z metodologią badań naukowych
magistranci z V roku kierunku Farmacja oraz V roku kierunku Analityka Medyczna
Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Toksykologii
opiekunowie - dr hab. Ewa Sawicka, dr Adriana Kubis-Kubiak
Fakultety dla kierunku Farmacja i Analityka Medyczna
Farmacja II r. „Historia trucizn i trucicieli”
Farmacja V r.; Analityka Medyczna IV rok „Substancje toksyczne zawarte w preparatach kosmetycznych”
Analityka Medyczna IV r. „Diagnostyka kliniczna, sądowa i kryminalistyczna – wybrane elementy”